واکسن آنفلوآنزا بزنیم یا نه؟/ چرا امسال قیمت واکسن ۲ برابر شد

به گزارش عصر خبر فصل طلایی تزریق واکسن آنفلوآنزا رسید، بیماری جدی و پرهزینه برای نظام سلامت که نباید آن را با سرماخوردگی ساده مقایسه کرد. آنفلوآنزا سالانه جان صدها هزار نفر در جهان را می‌گیرد و بیشترین قربانیانش هم کودکان زیر ۵ سال، سالمندان بالای ۶۵ سال، زنان باردار و بیماران زمینه‌ای هستند، همان‌هایی که در اولویت تزریق این واکسن هم قرار گرفته‌اند. البته به جز این گروه‌ها، متخصصان توصیه می‌کنند که افراد دیگر هم در صورت دسترسی نسبت به تزریق واکسن اقدام کنند، هر چند که محدودیت‌هایی وجود دارد و امسال تنها ۳.۵ میلیون واکسن تامین شده است. در برنامه تندرستی تلویزیون اینترنتی همشهری موضوع آنفلوآنزا و اهمیت تزریق این واکسن با حضور حمید عمادی کوچک، مدیر گروه عفونی دانشگاه علوم پزشکی تهران مورد بررسی قرار گرفت که نکات مهم مطرح شده از سوی این متخصص را در ادامه می‌خوانید.

همشهری آنلاین نوشت: قباد مرادی، مدیر مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت و محمد هاشمی مشاور و رئیس روابط عمومی سازمان غذا و دارو هم مهمان تلفنی این برنامه بودند و چند نکته را مطرح کردند.

ماهیت آنفلوآنزا
عمادی، درباره ماهیت آنفلوآنزا و تفاوت آن با سرماخوردگی بیان کرد: ویروس‌ها دوست دارند قسمتی از بدن را درگیر کنند، شاید در کبد یا مغز یا قلب. برخی ویروس‌ها هم دستگاه تنفسی را درگیر می‌کنند که یکی از آن‌ها آنفلوآنزاست. آنفلوآنزا مشابه خیلی از عفونت‌های تنفسی دیگر امکان دارد با تب، سرفه و آبریزش بینی همراه باشد. اما مشخصاتی منحصر به فرد دارد. از جمله این که شروع بیماری به شکل ناگهانی است و اصطلاحا بیمار حتی زمان ابتلا را هم به یاد دارد.

به گفته این متخصص عفونی زمانی که یک بیماری این طور به یکباره و برق‌آسا شروع می‌شود آنفلوآنزاست. مشخصه دیگر هم این است که مبتلایان به آنفلوآنزا دچار بدن درد شدید می‌شوند. در کووید هم مشابه این خستگی وجود داشت، اما آن شروع ناگهانی نشانه آنفلوآنزاست.

راه‌های انتقال

عمادی درباره راه‌های انتقال هم توضیح داد: عفونت‌های تنفسی بیماران در قطرک‌های تنفسی آنهاست و برد آنها حداکثر ۲ متر است. آنفلوآنزا از معدود عفونت‌هایی است که راه انتقال آن از طریق هواست و اگر بیمار عطسه یا سرفه کند ویروس تا یک ساعت در هوا معلق می‌ماند و بسیار مسری است. اگر کسی در آن مکان حضور داشته باشد، مبتلا می‌شود. کرونا و آبله‌مرغان هم مشابه آنفلوآنزا عمل می‌کنند. معمولا می‌گویند فرد از روزی که بیماری‌اش شروع می‌شود حدودا ۱۰ نفر را بیمار می‌کند.

چقدر طول می‌کشد؟

این متخصص درباره دوره بیماری و زمان بهبود هم بیان کرد: اگر فرد جوان و سالم باشد، بیماری حدودا ۵ تا ۷ روز طول خواهد کشید و به تدریج خوب می‌شود. اما در افراد بالای ۵۰ سال، دارای ضعف یا نقص سیستم ایمنی، مبتلا به HIV مثبت، پیوند عضو یا مغز و استخوان (در حال دریافت دارو)، شیمی‌درمانی، افراد مسن، دارای بیماری‌های زمینه‌ای، آسم، مشکل ریوی، بیماری‌های قلبی و کلیوی، دیابتی به ویژه زنان باردار بیماری بسیار جدی‌تر است.

آمار ابتلا به آنفلوآنزا

قباد مرادی، مدیر مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت مهمان تلفنی این برنامه بود و درباره میزان شیوع آنفلوآنزا در کشور و آمار مرگ و میرهای ناشی از آن بیان کرد: نزدیک به ۱۰ درصد مردم دنیا هر سال به آنفلوآنزا مبتلا می‌شوند که این آمارها در کودکان بیشتر است؛ چیزی حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد. حدود ۵درصد مبتلایان هم بستری می‌شوند که البته بیشتر افراد با بیماری‌های زمینه‌ای هستند. در ایران هم همین الگو و همین درصدهای ابتلا وجود دارد.

چالش‌های نظام سلامت

مرادی درباره چالش این بیماری برای نظام سلامت هم توضیح داد: اگر ۱۰ درصد از افراد جامعه مبتلا به آنفلوآنزا شوند، این عدد برای یک کشور ۸۰ میلیون نفری بزرگ است. حتی اگر ۲۰ درصد آن‌ها هم به پزشک مراجعه کنند آمار بالایی خواهد بود. اگر یک درصد هم نیاز به بستری داشته باشند، تعدادشان در حدود ۸۰ تا ۱۶۰ هزار نفر خواهد بود. ای ن مساله چالش زیادی برای بیمارستان‌ها، هزینه برای بیمار و خانواده او ایجاد خواهد کرد.

به گفته این مسئول البته بعد از کرونا توجه دنیا تا حدی نسبت بیماری‌های تنفسی عوض شد. همیشه این نگرانی وجود دارد که یک سویه جدید از آنفلوآنزا و سایر عفونت‌های تنفسی داستان شبیه کووید – ۱۹ داشته باشند. بنابراین همواره نگران این قضیه هستیم و آن چالش و هزینه درمان و بستری آن را در نظر می‌گیریم. مرادی راه‌های پیشگیری از بیماری آنفلوآنزا را هم تزریق واکسن و رعایت آداب بهداشتی عنوان کرد می‌توانند از شیوع بیماری و ابتلای شدید جلوگیری کنند.

چرا برای ۸۰ میلیون واکسن وارد نمی‌شود؟

این مقام وزارت بهداشت درباره اینکه چرا سالانه در حد نیاز و برای پوشش جمعیت بیشتر واکسن تامین نمی‌شود، عنوان کرد: واکسن ۴۰ تا ۶۰ درصد می‌تواند ازآنفلوآنزا پیشگیری کند. آنفلوآنزا و واکسن آن مانند واکسن و برخی بیماری‌های دیگر نیست که یک بار در طول عمر ترزریق شود و به شکل سالانه باید تکرار شود. این واکسن، گران است و معمولا برای گروه‌های پر خطر و گروه‌هایی باشند که در صورت ابتلا زندگی‌شان به خطر می‌افتد تامین و به شکل رایگان تزریق می‌شود.

به گفته مرادی، سالانه حدود دو تا سه میلیون واکسن هم در داروخانه‌ها توزیع و به صورت آزاد فروخته می‌شود. تا آنچایی که اطلاع دارم اغلب کشورهای دنیا هم یک چنین کاری انجام می‌دهند و واکسن آنفلوآنزا در سبد واکسیناسیون عمومی نیست.

چه کسانی باید واکسن بزنند؟

در ادامه برنامه، عمادی درباره افراد نیازمند به تزریق واکسن بیان کرد: برخی واکسن‌ها یکبار در طول عمر فرد تزریق می‌شود و ایمنی دائمی ایجاد می‌کند اما واکسن آنفلوآنزا به دلیل تغییرات وحشتناک ژنتیکی سالانه به روز می‌شود. شرایط به‌روزرسانی هم اینگونه است که در نیم کره جنوبی جهان زمانی که در نیمکره شمالی فصل تابستان است، زمستان استبراساس ویروسی که در آن زمستان در نیمکره جنوبی در حال گردش است، سازمان بهداشت جهانی برآورد می‌کند که واکسن‌ها بر اساس چه سویه‌ای از ویروس آپدیت شوند و به شرکت‌های داروسازی اعلام می‌کند.

او ادامه داد: عمر ایمنی‌زایی واکسن هم ۶ ماه است و با توجه به شیوع آنفلوآنز در پاییز و زمستان، از اواخر شهریور واکسن‌ها توزیع می‌شوند که ایمنی‌زایی تا پایان زمستان تداوم داشته باشد.

به گفته عمادی، برخی افراد اگر به آنفلوآنزا مبتلا شوند، بیماری سخت و کشنده خواهند داشت و تزریق واکسن برای این افراد واجب است. از جمله زنان باردار که باید حتما تزریق داشته باشند چون می‌توانند در معرض مرگ قرار بگیرند. افراد دیابتی، مبتلا به بیماری نارسایی کلیه، نارسایی کبد، HIV مثبت، افراد پیوندی، کودکان بالای ۶ ماه تا ۵ ساله، پزشکان، پرستان و خدمه درمان در اولویت هستند. درباره سایر افراد هم در صورت دسترسی و توانایی مالی توصیه به تزریق است. چون سال قبل قیمت این واکسن ۵۰۰ هزار تومان بود، اما امسال دو برابر شده است.

واکسیناسیون برای کودکان خطرناک است؟

مدیر گروه عفونی دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره تزریق واکسن به کودکان هم بیان کرد: ما چند نوع واکسن آنفلوآنزا در بازار داریم. واکسن‌های هلندی و فرانسوی را می‌توانیم به کودکان ۶ ماه به بالا تزریق کنیم. واکسن‌ داخلی هم داریم که نمونه آن در آمریکا موجود است و در آدم‌های بالای ۶۰ ساله به بالا اثر می‌کند. هنوز در آمریکا کازآزمایی‌های بالینی در مورد افراد ۱۸ سال برای این واکسن انجام نداده‌اند، بنابراین تزریق واکسن ایرانی برای این گروه در کشور خودمان هم توصیه نمی‌شود. این کودکان و گروه‌های سنی زیر ۱۸ سال می‌توانند همان واکسن‌های خارجی را تزریق کنند. اما گروه‌های سنی بالاتر در صورت دسترس بودن واکسن‌های ایرانی می‌توانند همان را بزنند

۳.۵ میلیون واکسن خارجی

محمد هاشمی، مشاور و رئیس روابط عمومی سازمان غذا و دارو هم دیگر مهمان تلفنی برنامه بود که درباره واردات واکسن بیان کرد: طبق برنامه‌ریزی که امسال انجام گرفت، قرار است حدود ۳.۵ میلیون دز وارد شود. از این میزان یک میلیون دز برای تزریق رایگان در معاونت بهداشت خواهد بود و بیش از ۲ میلیون دز هم داروخانه‌ها عرضه می‌شود.

هاشمی در پاسخ به سوال که چرا تامین واکسن به میزان بیشتری صورت نمی‌گیرد، توضیخ داد: فرهنگ مصرف منطقی موضوعی است که باید مورد توجه قرار بگیرد. فعلا در وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو تلاش روی برآورده تعهدات درباره میزان وادارات واکسنی است که قولش داده شده. در ادامه تلاش برای برآورد میزان واکسن مورد نیاز جامعه در سال‌های اینده خواهد بود.

او درباره عرضه واکسن به داروخانه‌ها هم عنوان کرد: تقریبا از سه هفته قبل توزیع واکسن به معاونت بهداشت و داروخانه‌های سراسر کشور آغاز شده است. تمرکز ما بر واردات واکسن بوده و درباره اینکه آیا واکسن تولید داخل امسال عرضه خواهد شد یا خیر را اجازه بدهید پاسخ ندهم.

هاشمی درباره افزایش دو برابری قیمت واکسن نسبت به سال گذشته هم عنوان کرد: واردات واکسن امسال با ارز آزاد انجام شده و ارز توافقی برای این منظور اختصاص پیدا نکرد. با توجه به تغییراتی که نرخ ارز دارد احتمال دارد قیمت محموله‌های بعدی واکسن هم متفاوت‌تر از محموله‌های کنونی باشند. در حال حاضر واکسن با قیمت ۹۱۷ هزار تومان عرضه می‌شود و باید تغییرات آتی در نرخ ارز را هم بپذیریم. سیاستگذاری برای تولید و عرضه واکسن در داخل هم می‌تواند در سال‌های بعد اجرا شود. خیلی از موضوعات باید با تفکر استراتژیک پیش برود و از قبل همه چالش‌ها و همه نقاط قوت و ضعف مشخص شود. بسیاری از تصمیم‌هایی که گرفته می‌شود فرا سازمانی و فرا ارگانی است.