از تنهایی مفرط تا تابوی ازدواج
نسل فردا: «شصت ساله بودم که همسرم فوت کرد.خوشبختانه همه فرزندانم سر و سامان یافته و ازدواج کرده بودند.تا سالگرد همسر مرحومم دایما به من سر می زدند و احساس تنهایی نمی کردم، اما بعد ها به علت مشکلاتشان، هفته ای یک بار سراغم را می گرفتند.از آنها گلایه ای ندارم، اما تنهایی، درد بزرگی است.از او می پرسم چرا ازدواج نکرده که لبش را می گزد و می گوید:مردم چه می گویند؟» بر اساس آمار رسمی، قریب دو میلیون سالمند تنها در کشور حضور دارند که در کنار مشکلات اقتصادی از نظر روحی و عاطفی دچار مشکل هستند و از تنهایی رنج می برند. این در حالی است که موج سالمندان ازدواج نکرده در راه است. بر اساس یک بررسی صورت گرفته در مرکز آمار ایران و مقایسه جمعیت ایران با هشت کشور توسعه یافته و در حال توسعه، ایران اکنون ۸. ۳ درصد از جمعیتش را سالمندان تشکیل می‌دهند که پس از آن به ترتیب در سال ۲۰۵۰، ۲۰۷۵ و ۲۱۰۰ این درصد به ۲۳درصد، ۳۰ درصد و ۲۸ درصد افزایش پیدا می‌کند. همچنین نکته نگران کننده دیگر در جامعه ایران، زنانه شدن سالمندی در کشور است که کار‌شناسان جمعیت‌شناسی کشور پیش بینی کرده‌اند که ایران تا ۵۰ سال آینده، با انفجار سالمندی و زنانه شدن سالمندی مواجه می‌شود. زنانه شدن سالمندی نسبتی است که بر اساس آن زنان سالمند، تعداد بالاتری نسبت به مردان دارند.از سوی دیگر بر اساس بررسی‌های صورت گرفته در مرکز آمار ایران، کشور ایران در فاصله سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۴۰ مرحله پیش سالمندی، در فاصله سال‌های ۲۰۴۰ تا ۲۰۵۰ وارد مرحله سالمندی شده و در سال ۲۰۵۰ با بیش از ۲۱ درصد جمعیت سالمند نسبت به کل جمعیت، وارد مرحله فوق سالمندی یا انفجار سالمندان خواهد شد، لذا در بحث سیاست گذاری‌ها و برنامه‌ها برای سالمند، توجه به شمار زنان سالمند، نوع نیازهای آنها و مسایل بهداشتی، اجتماعی و اقتصادی زنان سالمند، امری ضروری است. مشکلات سالمندی فقط مسایل سلامت نیست رییس دبیرخانه شورای ملی سالمندان سازمان بهزیستی کشور، در همین زمینه تصریح کرد: مشکلات سالمندی فقط به مسایلی همچون سلامت محدود نمی‌شود یا برای مثال نباید در سازمان بهزیستی کشور، هدف را تنها رسیدگی به سالمندان معلول بدانیم و فقط باید به سالمند معلول، بیمار یا نیازمند، خدمات خود را ارایه دهیم؛ زیرا این روش نگاهی تقلیل‌گراست که متاسفانه در برخی از نهادهای برنامه‌ریزی و اقتصادی کشور نیز به شدت مورد استقبال است؛ زیرا افرادی که برای مثال در سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی قصد تخصیص بودجه و برنامه‌ریزی برای این قشر را دارند، برایشان بسیار راحت‌تر است به جای برنامه‌ریزی و تخصیص بودجه به شش میلیون و 100 هزار سالمند کشور تنها به قشر خاصی از آنها که نیازمند، معلول یا بیمار هستند توجه کرده و در برنامه‌ریزی‌هایشان تنها آنان را لحاظ کنند.فرید براتی سده ادامه داد: با توجه به آنکه روند سالمندی در کشور رو به رشد است، اگر برای سالمندان سالمی که در حال حاضر در کشور حضور دارند برنامه‌ریزی نکنیم، در این راه دچار مشکلات عدیده‌ای خواهیم شد؛ به طوری که آنها نیز به زمره سالمندان نیازمند خواهند پیوست.وی ادامه داد: طبق بررسی‌های صورت گرفته در سال‌های اخیر تا پیش از سال 90 همواره در نرخ جنسی سالمندان، تعداد سالمندان مرد نسبت به سالمندان زن بیشتر بوده است؛ به طوری که در دهه‌های 50 تا 80 همواره در مقابل 100 زن سالمند، 104 الی 109 مرد سالمند داشتیم، اما در سال های اخیر وضعیت عکس آن اتفاق افتاده؛ به طوری که تعداد سالمندان مرد کاهش یافته و در مقابل هر 100 زن سالمند، 98 الی 99 مرد سالمند وجود دارد که پیش بینی می‌شود در سال های آینده، سالمندی به سمت زنانگی برود؛ چرا که نسبت جنسیتی سالمندی، تغییرات چشمگیری داشته است. رییس دبیرخانه شورای ملی سالمندان سازمان بهزیستی کشور همچنین گفت: در حال حاضر از شش میلیون و 100 هزار سالمند کشور، چهار میلیون و 300 هزار نفر با خانواده اعم از همسر یا فرزندان و غیره زندگی می‌کنند و سایر آنها نیز تنها بوده که البته این تنها زندگی کردن، به معنای رهاشدگی نیست، بلکه به علت فوت یکی از زوجین سالمند یا عوامل دیگر است.وی در خصوص سالمندان نگهداری شده در سرای سالمندان نیز اظهار کرد: 0.20 تا 0.30 درصد (0.2 تا 0.3 درصد) از سالمندان کل کشور در مراکز و سراهای سالمندی زندگی می‌کنند که تعداد آنها چیزی حدود 21 هزار نفر است، اما شایان ذکر است که در سال های گذشته همواره تعداد زنانی که به این مراکز سپرده شده‌اند، بیشتر از مردان بوده است. نیاز ضروری داشتن خانواده ناهید عباس پور جامعه شناس در این باره به نسل فردا می گوید:در حوزه مسایل و مشکلات سالمندان، آنچه واقعا مغفول مانده، ازدواج و تشکیل خانواده توسط آنان است و این در حالی است که مهم‌ترین نیازهای سالمندان در کنار نیازهای بهداشتی و درمانی، توجه به داشتن یک خانواده‌ای است که بتوانند نیازهای خود را با آن برطرف کنند. وی تاکید می‌کند که احساس تنهایی، می‌تواند پیامدهای مختلفی برای این افراد داشته باشد، بنابراین ایجاد یک فرصت و بستر برای تشکیل خانواده در سالمندان، ضرورت دارد.متاسفانه در حال حاضر ازدواج سالمندان در جامعه ما حالت تابو دارد و در جامعه عرف نیست؛ در حالی که در کشورهای توسعه یافته، چنین وضعیتی وجود ندارد و سالمندان به راحتی برای ادامه زندگی خود برنامه ریزی می کنند و همین امر، باعث می شود امید به زندگی نیز بالاتر رود.امید است با فرهنگ سازی، این مشکل در آینده نه چندان دور حل شود.
