شستا؛ غول ملی یا بازوی ناکارآمد اقتصادی تامین اجتماعی؟

عصر خبر– نشست خبری محمدرضا سعیدی، مدیرعامل شستا، تصویری از یکی از بزرگ‌ترین هلدینگ‌های کشور ارائه داد؛ اما پرسش‌های جدی درباره سودآوری واقعی، مدیریت منابع بازنشستگان تامین اجتماعی و کارگران و اولویت‌بندی هزینه‌ها، همچنان بی‌پاسخ مانده است. آیا شستا به‌واقع حل‌کننده مسائل کلان کشور است یا صرفاً فرصتی برای فرار از مسئولیت‌های مالی؟

نشست خبری محمدرضا سعیدی، مدیرعامل شستا، صبح سه‌شنبه ۶ آبان ماه در سالن همایش‌های موسسه فرهنگی رفاهی کشتیرانی برگزار شد. سعیدی در ابتدا تأکید کرد که هدفش تنها ارائه عملکرد نیست، بلکه قصد دارد «چهره واقعی این مجموعه ملی و فاخر» را به نمایندگی از ۷۴ هزار نفر از همکاران شستا نشان دهد.

در پاسخ به زیان‌ده بودن شستا، سعیدی گفت: شستا مسئول ناترازی صندوق‌های بازنشستگی و تأمین اجتماعی نیست و انتظار ندارد تمامی بار مالی افزایش هزینه‌های سازمان را به دوش بکشد. وی توضیح داد که سهم سرمایه‌گذاری‌های سازمان تأمین اجتماعی از محل درآمدهای بیمه‌ای کمتر از یک درصد است و سرمایه ثبتی شستا ۱۶۳ همت است که عمدتاً از تجدید ارزیابی دارایی‌ها تأمین شده، نه آورده نقدی سهام‌دار.

سعیدی تأکید کرد: شستا زیان‌ده نیست بلکه کارآفرین است و ارزش خلق می‌کند. به گفته او، درآمد تجمیعی شستا در ۱۷۶ شرکت سال گذشته ۴۰۲ همت بوده است که از این مقدار ۷۲ همت سود تجمیعی تولید و حدود ۳۲.۵ همت سود خالص شستا بوده است. در حوزه مسئولیت اجتماعی نیز ۳۵۰ میلیارد تومان هزینه شده که ۶۰ درصد در آموزش فنی و حرفه‌ای و اجرای برنامه ایران ماهر و ۴۰ درصد در اختیار مدیران منطقه بوده است.

در حالی که نشست خبری سعیدی بر موفقیت‌ها و نقش کلان شستا تاکید داشت، اظهارات جداگانه‌ای از مصطفی سالاری، مدیرعامل سازمان تأمین اجتماعی، در منابع خبری منتشر شده است که چالش‌ها و محدودیت‌های واقعی شستا را روشن و تبيين می‌کند.

سالاری گفته است شستا زیان‌ده نیست، اما به نسبتی که انتظار می‌رود سودآور هم نیست. او اعلام کرده شستا حدود چهار درصد نسبت به سرمایه سود می‌دهد؛ در حالی که اگر ۱۰ درصد سود بدهد، فقط چهار درصد از منابع اجتماعی را تأمین خواهد کرد، اما اکنون سهم شستا ۱.۵ درصد از منابع این سازمان است.

سالاری همچنین تأکید کرده است: شرکت‌های تحت مالکیت سازمان تأمین اجتماعی باید دو خدمت اصلی ارائه دهند: حفظ ارزش سرمایه بازنشستگان و تولید سود سالانه برای مدیریت امور جاری سازمان. او افزوده است: شستا و سایر شرکت‌ها ظرفیت در اختیار سازمان تأمین اجتماعی هستند، نه بالعکس.

در این خصوص می توان چند نکته بیان کرد:

۱- سعیدی زیان‌ده نبودن شستا را برجسته می‌کند، اما موضوع اصلی میزان سود واقعی است؛ آیا سود شستا منطقی، اقتصادی و رقابتی است؟ آیا به اندازه سود بانکی یا حداقل انتظارات سهامداران بازنشسته است؟ آیا ادعای مدیر عامل شستا مبنی بر اینکه شستا مسئول ناترازی سازمان نیست تامين اجتماعي، نمی‌تواند نوعی فرار به جلو تلقی شود؟

۲- مدیرعامل شستا از نقش این شرکت در حل برخی چالش‌های کلان کشور سخن گفت؛ اما باید پرسید: آیا کارگران و بازنشستگان تأمین اجتماعی، با طلب حدود هزار همتی سازمان تامین اجتماعی از دولت، شستا را برای حل مسائل کلان کشور تأسیس کرده‌اند یا برای حمایت و تأمین منابع خودشان؟

۳-  هزینه ۳۵۰ میلیارد تومانی شستا در حوزه مسئولیت‌های اجتماعی، با تمرکز ۶۰ درصدی بر آموزش فنی و حرفه‌ای، در حالی انجام شده که بازنشستگان و کارگران با ناترازی مالی در تامين اجتماعي مواجه هستند. آیا آنان رضايت دارند كه پولشان در اين امور هزينه شود آيا هزينه بيشتر اين پول براي خود آنها درستر نيست؟

۴- مدير عامل سازمان تامين اجتماعي گفته :”هم شستاو هم سایر شرکت‌ها ظرفیت‌های در اختیار و برای سازمان تأمین اجتماعی هستند نه بالعکس.” بايد از مدير عامل شستا پرسيد آيا در حال حاضر شستا ظرفيت در اختيار تامين اجتماعي است يا بالعكس؟

نشست خبری مدیرعامل شستا تمام شد اما پرسش‌های کلیدی درباره میزان سود واقعی، اولویت‌های هزینه‌ای و نقش واقعی این مجموعه در حمایت از منابع بازنشستگان و بیمه‌شدگان، همچنان بی‌پاسخ مانده است. شستا، این غول ملی، آیا واقعاً پشتوانه كارگران وبازنشستگان است یا ابزاری برای فرار از مسئولیت‌های مالی و نمایش دستاوردهای کلان؟ پاسخ به این پرسش، نه در سخنان پرطمطراق، بلکه در پاسخ صاحبان اصلي شستا يعني كارگران و بازنشستگان تامين اجتماعي نهفته است.