چگونه خوابِ بد به ریه‌ها آسیب می‌زند؟
آیا می‌دانستید؟ استفاده از موبایل در نیمه‌شب و خواب ناکافی، تنها روی خلق‌وخو اثر نمی‌گذارد؛ بلکه می‌تواند بی‌سروصدا به ریه‌ها نیز آسیب بزند. در ادامه، یک فوق‌تخصص ریه توضیح می‌دهد که خواب بد چگونه روی تنفس اثر می‌گذارد.
آیا می‌دانستید؟ استفاده از موبایل در نیمه‌شب و خواب ناکافی، تنها روی خلق‌وخو اثر نمی‌گذارد؛ بلکه می‌تواند بی‌سروصدا به ریه‌ها نیز آسیب بزند. در ادامه، یک فوق‌تخصص ریه توضیح می‌دهد که خواب بد چگونه روی تنفس اثر می‌گذارد.
به گزارش انتخاب و به نقل از انلی مای هلث؛ ما همه این تجربه را داشته‌ایم: نیمه‌شب در رختخواب، با خودمان می‌گوییم «فقط یک اسکرول دیگر» یا «فقط یک قسمت دیگر». صبح که می‌شود، خسته و سنگین از خواب بیدار می‌شویم و به کمک قهوه تلاش می‌کنیم سرحال شویم. اما این عادت شبانه فقط انرژی شما را تخلیه نمی‌کند؛ پنهانی به ریه‌ها آسیب می‌زند و تنفس‌تان را در مسیری خراب می‌کند که شاید فوراً متوجه آن نشوید. کم‌خوابی، بدن را از حالت ترمیم شبانه خارج می‌کند؛ دوره‌ای که ریه‌ها در آن به عمیق‌ترین و پایدارترین تنفس خود می‌رسند.
دکتر نالینی ناگالا توضیح می‌دهد:
«وقتی وارد خواب عمیق می‌شوید، بدن آرام می‌گیرد؛ ضربان قلب، فشار خون و تنفس همگی وارد ریتمی آرام و ثابت می‌شوند. اینجا همان لحظه‌ای است که دیافراگم – عضله اصلی تنفس – پس از یک روز کامل فعالیت، فرصت استراحت پیدا می‌کند. جریان اکسیژن در این مرحله یکنواخت و بهینه است و ریه‌ها در بهترین حالت خود کار می‌کنند.»
با کوتاه‌شدن این مرحله، مشکلات از همین‌جا شروع می‌شود. تنفس سطحی‌تر می‌شود، اکسیژن کاهش می‌یابد و صبح با خستگی و حتی تنگی نفس بیدار می‌شوید. بسیاری این حالت را به استرس نسبت می‌دهند، اما دکتر ناگالا بارها این وضعیت را دیده است:
«اگر خواب‌تان مدام قطع شود یا خیلی زود تمام شود، ریتم طبیعی بدن به‌هم می‌ریزد.»
خرابکاری پنهان نور آبی
مقصر اصلی؟ صفحه‌نمایش‌ها.
دکتر ناگالا می‌گوید:
«نور آبی گوشی و لپ‌تاپ، مغز را فریب می‌دهد تا فکر کند هنوز روز است. این نور، تولید ملاتونین – هورمون سیگنال‌دهنده‌ی زمان خواب – را کاهش می‌دهد.»
نتیجه؟
دیرتر به خواب می‌روید، خواب عمیق کوتاه می‌شود و ریه‌ها فرصت ترمیم پیدا نمی‌کنند. تنفس شبانه ضعیف‌تر می‌شود. اگر آسم یا آلرژی داشته باشید، وضعیت سریع‌تر بدتر می‌شود. چرخه‌ای شکل می‌گیرد: خواب بد → مصرف کافئین → شب‌زنده‌داری بیشتر → تنفس ضعیف‌تر.
نشانه‌هایی که نشان می‌دهد ریه‌ها زیر فشار کم‌خوابی‌اند
این علائم معمولاً آرام و تدریجی ظاهر می‌شوند. دکتر ناگالا می‌گوید بسیاری از بیماران از این موارد شکایت دارند:
• سخت‌تر شدن بالا رفتن از پله‌ها
• افزایش آه‌کشیدن برای «تنظیم دوباره» تنفس
• احساس سنگینی قفسه سینه صبح‌ها
• تنفس سطحی
نشانه‌های دیگر:
• بیدار شدن با بینی گرفته یا خروپف
• تنگی نفس بعد از پیاده‌روی کوتاه
• خمیازه یا آه‌های مکرر برای گرفتن هوا
بسیاری از جوانانی که به کلینیک مراجعه می‌کنند، آزمایش‌های طبیعی دارند، اما سبک زندگی‌شان فریاد می‌زند: اضافه‌بار صفحه‌نمایش.
آپنه‌ی صفحه‌نمایش: قطع تنفس هنگام اسکرول
دیر وقت اسکرول کردن می‌تواند باعث «آپنه‌ی صفحه‌نمایش» شود؛ یعنی بدون اینکه متوجه شوید، نفس‌تان را حبس می‌کنید.
دکتر ناگالا توضیح می‌دهد:
«در این حالت، الگوی تنفس به‌هم می‌ریزد و حتی ممکن است سطح اکسیژن پایین بیاید.»
گزارش NPR نیز نشان داده که هنگام تایپ یا ضربه‌زدن روی صفحه، تنفس نامنظم و کوتاه می‌شود و فشار بیشتری به ریه وارد می‌کند.
چگونه از ریه‌ها محافظت کنیم؟
خبر خوب این است که ریه‌ها انعطاف‌پذیر هستند و با چند تغییر کوچک می‌توانید آنها را دوباره در مسیر درست قرار دهید. بر اساس توصیه‌های متخصص:
• یک ساعت قبل از خواب از صفحه‌نمایش دور شوید. تلفن را کنار بگذارید، از فیلتر نور آبی استفاده کنید.
• نور محیط را کم کنید. نور گرم و ملایم، بدن را برای استراحت آماده می‌کند.
• تنفس عمیق قبل از خواب. تنفس شکمی یا حرکات کششی آرام، دیافراگم را ریلکس می‌کند.
• برنامه‌ی خواب ثابت داشته باشید. حتی آخر هفته‌ها نیز ساعت خواب را تغییر ندهید.
• نزدیک زمان خواب، وعده سنگین، کافئین و الکل را حذف کنید.
• در طول روز فعال باشید. فعالیت سبک ظرفیت ریه را بالا می‌برد و خواب را تنظیم می‌کند.
• آلرژی یا آسم را کنترل کنید. خواب بد می‌تواند علائم را تشدید کند.
جمع‌بندی
خواب و تنفس رابطه‌ای عمیق دارند. وقتی خواب کافی و باکیفیت را قربانی می‌کنید، تنها ذهن و خلق‌وخو آسیب نمی‌بینند؛ ریه‌ها نیز ممکن است بی‌سروصدا آسیب ببینند. استفاده از گوشی در نیمه‌شب شاید بی‌ضرر به نظر برسد، اما در طولانی‌مدت می‌تواند ریتم تنفس‌تان را مختل کند و شما را خسته، کم‌انرژی یا مستعد مشکلات تنفسی کند.
چرا ریه‌ها به خواب خوب نیاز دارند؟
