پیامبر(ص) در کدام جنگ آب را بر دشمنان بست؟
گفته می‌شود که بستن آب بر روی دشمنان از تاکتیک‌های جنگی در قرون گذشته بوده که پیامبر اکرم(ص) نیز از آن استفاده کرده است، در این یادداشت منایع تاریخی به تفصیل این موضوع را بررسی کرده‌اند.
حجت‌الاسلام و المسلمین سید محمد
حسین شیرازی، استاد حوزه و دانشگاه در یادداشتی به شبهه مطرح شده در خصوص بستن آب
توسط پیامبر بر یهودیان خیبر و مقایسه آن با واقعه کربلا به طور کامل پاسخ داده که
شرح آن را در ادامه می‌خوانید.
ماه ذی‌الحجه بود که رسول خدا (ص)
از حدیبیه بازگشت و حدود بیست روز در مدینه ماند و چند روزی که از محرم سال هفتم
هجری گذشته بود. به ایشان خبر رسید که یهودیان خیبر در صدد حمله به مدینه هستند،
از سویی دیگر این یهودیان همان‌هایی بودند که احزاب گوناگون را در جنگ خندق علیه
مسلمانان متعهد کردند و نیز بنی‌قریظه را تحریک کردند تا علیه مسلمانان اقدام
نمایند.
بنابراین آن حضرت(ص) با لشکری که
مرکب هزار و چهارصد نفر بود به سرعت عازم خیبر شد تا قبل از آنکه خبر به یهودیان
برسد، خود را به پای قلعه‌های دشمن برساند به این منظور آن حضرت مسافت دویست
کیلومتر مدینه تا خیبر را در طی سه روز طی کرد و مجموعاً محاصره خیبر کمتر از ده
شب به طول انجامید.
شایسته است برای دریافت خبر موقعیت
قلاع هفتگانه یا نه گانه خیبر این را عرض کنیم که:
1. در واقع خیبر
انبار خوار و بار و اموال حجاز بود.
2. هزاران جنگجو از
این قلاع محافظت می‌کردند تا آنجا که واقدی در المغازی و برخی دیگر تعداد جنگجویان
را ده هزار نفر ذکر کرده‌اند و از این عده یک هزار نفر زره پوش بودند و این عده
صبح صف می‌بستند و می‌گفتند: آیا محمد (ص) با ما جنگ خواهد کرد؟ هرگز، هرگز.
3. یهودیانی که در
مدینه زندگی می‌کردند، می‌گفتند: خیبر دژهای مرتفع بر قلعه کوهی دارد و منابع آب
فراوانی نیز در آن‌ها وجود دارد، برخی از این قلعه‌ها مثل قلعه زبیر آن چنان
مستحکم بود و در ارتفاع قرار داشت که هیچ سواره یا پیاده‌ای نمی‌توانست به
آنجا برود.
4. بعد از چند روز
جنگ و فتح قلعه‌ها یهودیان همگی از تمام حصار‌های منطقه ناعم و حصار صعب معاد و
نیز تمام حصار‌های منطقه نطاة عقب‌نشینی کردند و به حصار زبیر با توصیفی که ذکر شد
پناه بردند، قلعه زبیر سه روز در محاصر بود برخی منابع ذکر کرده‌اند که در این
هنگام شخصی یهودی به نام غزال نزد رسول خدا (ص) آمد و گفت: اگر به تو راهنمایی کنم
از شر مردم نطاة خلاص می‌شوی، آیا به من و اهل بیتم امان می‌دهید؟ اگر یک ماه نیز
در اینجا بمان و آن‌ها را محاصره کنی برای آن‌ها مهم نیست، زیرا آنان آب‌های
سرزمین و کاریز‌هایی دارند که شبانه بیرون می‌آیند و آب می‌خورند و باز می‌گردند.
پیامبر (ص) دستور داد: آب کاریز‌ها و
منابع قطع شد و یهودیان به واسطه تشنگی از قلعه خارج شدند و جنگیدند و شکست
خوردند. همانگونه که عرض شد از کتب مقبره مثل الکامل لابن اثیر، تاریخ طبری، تاریخ
الاسلام ذهبی و نیز روج الذهب و السیرة النبویه ابن هشام، تاریخ بیهقی از این
واقعه ذکری به میان نیامده است. (المغازی، ج 2 صفحه 666 / دلائل النبوة البیهقی،
ج4 صفحه 224.)
بدیهی است اگر این واقعه قطعیت داشت
به عنوان مسأله‌ای که در سرنوشت جنگ خیبر تأثیر فراوانی داشته است و نتیجه آن جنگ
را معلوم کرده باید حرفی به بین می‌آمده است در حالی که در این کتب بسیاری از
مسائل که در عرصه جنگ تعیین کننده نبوده‌اند، به تفصیل آمده است به فرض که این
مسأله که رسول خدا (ص) آب را بر یهود بسته باشد، صحیح باشد باید دقت کرد که این
واقع در چه فضایی اتفاق افتاده است.
در مقدمه عرض شد رسول خدا با عده‌ای
به خیبر آمده است که اینان مدتی قبل در حدیبیه با آن حضرت (ص) بوده‌اند و این عده
پس از مکث کوتاهی مسیر دویست کیلومتر را در سه روز طی کرده‌اند که این با ادوات
قدیم کاری بسیار شاق بوده است. اگر رسول خدا (ص) این کار را انجام داده در مقابل
یهودی که قطعاً ظلم کرده است، آن ها ده هزار جنگجو در مقابل هزار و چهارصد جنگجوی
مسلمان داشتند.
بدیهی است این نوع رفتار قابل مقایسه
با نوع رفتار یزید در مقابل امام حسین (ع) نیست زیرا:
1. یزید امام کفر و
ظلم است و عمل او دارای حجیت شرعی و عقلی نیست، برخلاف رسول خدا (ص) که عملش حجیت
شرعی و عقلی دارد.
2. لشکر یزید به نقلی
هفتاد هزار نفر است در مقابل هفتاد نفر و لشکر رسول خدا (ص) هزار و چهارصد نفر و
در مقابل ده هزار رزمنده یهودی با آن همه امکانات. اگر یزید با آن همه امکانات، آب
را نیز می‌بندد، این نشان از یک خباثت ذاتی او است.
بستن آب توسط رسول خدا (ص) در مقابل
که لشکر نیرومند صرفاً یک تاکتیک موقت بوده است. علت این سخن آن است که این روش در
مرام یزیدیان یک تاکتیک اصلی است و جزء مرام آنان محسوب می‌شود اما نزد رسول خدا
(ص) یک تاکتیک اصلی محسوب نمی‌شود.
آنچه در نزد رسول خدا (ص) اصل است
رعایت موازین انسانی و اخلاقی که به یک نمونه از رفتار انسانی و اخلاقی پیامبر (ص)
در این جنگ اشاره می‌کنیم، ابن اسحاق می‌گوید: وقتی پیامبر (ع) قلعه ابن ابی
الحقیق را گشود، صفیه دختر حی بن اخطب را به همراه زنی دیگر نزد او آوردند، بلال
جبشی این دو زن را بر کشتگان یهود عبور داد تا نزد آن حضرت (ص) آورد. رسول خدا (ص)
وقتی ناراحتی یکی از این زنان را دید به بلال فرمود: مگر رحم نداری که دو زن را بر
کشته شدگان عبور دادی.
این‌ها از مواردی است که چشمان باز و
منصف باید آن‌ها را ببیند و بدانید اصل در رفتار رسول خدا (ص) این چنین رفتار‌هایی
است. به نظر می‌آید ذکر وقایعی مثل بستن آب (در فرض صحت) برای انحراف اذهان نسبت
به رفتار‌های کریمانه و اخلاقی و انسان دوستانه رسول خدا (ص) است. (ترجمه تاریخ
طبری ج3 صفحه 1148)
