قرص برنج را بشناسیم ، خطر در کمین است

آلومینیوم فسفید (به انگلیسی: Aluminium phosphide) که در ایران آنرا با نام قرص برنج می‌شناسند، یک ترکیب شیمیایی است که با فرمول AlP شناخته می‌شود. 

قرص برنج، فسفید آمونیوم یا فسفید کلسیم یا روی به وزن سه گرم است. این قرص بوی سیر یا ماهی گندیده می‌دهد و ترکیبی خطرناک از فسفیدها است که به عنوان یک حشره‌کش برای جلوگیری از آلودگی و آفت‌زدگی برنج انبار شده، غلات و خوراک دام استفاده می‌شود.

اثر قرص برنج بر بدن

این ماده سمی به راحتی جذب دستگاه‌های گوارش شده و بعد از حل شدن در مایعات بدن و رطوبت معده باعث تولید گاز خطرناک فسفین می‌شود.

هرچه این ترکیبات تازه‌تر باشد گاز بیشتری آزاد کرده و خطرناک‌تر هستند، به طوری که این ماده با ساخت پروتئین تداخل دارد و مانع سنتر پروتئین می‌شود.

سپس فسفین با بلوک کردن سیتوکروم اکسیداز و مهار فسفوریسیون اکسیداتیو باعث افزایش رادیکال‌های آزاد و سپس مرگ سلولی می‌شود و در نتیجه دستگاه‌هایی از بدن که به مقدار بیشتری اکسیژن نیاز دارند نسبت به این سم حساس‌تر و آسیب‌پذیرتر هستند.

مسمومیت با قرص برنج یکی از مرگ‌آورترین مسمومیت‌هایی است که مرگ حتمی را به دنبال دارد و تاکنون راهکاری برای نجات جان بیماران یافت نشده است.

سم قرص برنج سمی است که بر روی سلول‌های بدن تاثیر بدی دارد و تنفس سلولی را از بین می‌برد و باعث آسیب جدی به اعضا و ارگان‌های حساس بدن مانند کلیه‌ها و قلب می‌شود.

مرگ بر اثر مصرف قرص برنج مرگی دردناک است و فرد عطش زیادی دارد و در این مرگ فرد تا زنده است، هوشیار و بیدار بوده و سوزش شدیدی در بدن خود احساس می‌کند. این قرص ظرف سه تا چهار ساعت سیستم تنفسی و قلب را دچار مشکل می‌کند و فرد در اثر مرگی زجرآور خواهد مرد. 

در صورتی که فرد قرص برنج را بخورد یا بوی آن را استشمام کند دچار مسمومیت خواهد شد که در صورتی که سم از بدن وی خارج نشود مرگ در پی خواهد داشت.

علامت‌های بالینی فرد دچار خستگی و کمبود اکسیژن است، به طوری که بدنش رو به کبودی رفته و دچار خفگی سلولی خواهد شد.

این روند روندی غیرقابل برگشت بوده و مسمومیت با قرص برنج برابر با مرگ است.

این قرص به دلیل داشتن ترکیب خطرناکی از فسفیدها در صورت مصرف خوراکی یا بوییدن، توسط انسان موجب ایجاد عوارض حاد گوناگون و در نهایت مرگ سریع و زجرآور می‌شود. به همین دلیل امروزه یکی از عوامل خودکشی خوردن این قرص است.

بر اساس آمارهای گزارش شده از پزشک قانونی تهران در سال ۱۳۹۲ جلالی ۶۶۱ نفر بر اثر مسمومیت با قرص برنج جان خود را از دست داده‌اند.

بر اساس گزارش‌ها به سه دلیل افراد ممکن است از این قرص استفاده کنند:

* مصرف اشتباه قرص موجود در برنج که در ایران باعث مرگ دسته‌جمعی چندین خانواده شده‌است.
* مصرف قرص‌های قلابی توهم‌زا که دارای ترکیبات قرص برنج هستند یا خود قرص برنج هستند.
* مصرف جهت خودکشی سریع، که کارشناسان معتقدند مرگ صورت گرفته با این قرص سریع، دردآور است.

با توجه به پیشرفت‌های حاصله جایگزین‌های کم خطر و مناسبی برای دفع آفات برنج وجود دارد و می‌توان از برنج تراریخته استفاده کرد. از سال ۱۳۹۲ در ایران فروش این قرص در عطاری‌ها ممنوع شد و واردات قانونی آن متوقف گردید.