عزم عربستان برای محرومیت ایرانی‌ها از حج

 
به گزارش ایسنا، «سعید اوحدی» روز گذشته در گفت‌وگو با شبکه خبری العالم، در پاسخ به این که آیا موانع عربستان در واقع تعمدی برای به تاخیر انداختن تدابیر حج و در نهایت جلوگیری از مشارکت حجاج ایرانی در مراسم حج است، اظهار داشت: درباره اینکه یک اراده عمدی وجود دارد یا خیر، باید گفت آنچه نتیجه تصمیم‌های عربستان که ما آثارش را می‌بینیم، در واقع محروم کردن زائران مسلمان مستطیع از حق شرعی‌شان برای حضور در میهمانی خداست.
 
نتیجه تصمیمات عربستان، محروم کردن زائرین خانه خدا
 
وی افزود: این نتیجه‌ی عمل آنها است که نتیجه بسیار سنگینی است و قطعا مجموعه دست‌اندرکاران حج عربستان باید خود پاسخگوی این رفتارشان در دنیای اسلام باشند.
 
اوحدی درباره برداشت خود از برگزاری این مراسم در فرصت باقیمانده گفت: اگر این رفتار ادامه داشته باشد، قطعا ما وارد خطوط قرمز می‌شویم.
 
شورای عالی حج به زودی تصمیم نهایی را اعلام می کند
 
رئیس سازمان حج با بیان اینکه تصمیم‌گیری نهایی در داخل شورای عالی حج باید صورت گیرد، خاطرنشان کرد: طی نامه‌ای درخواست کرده‌ایم که جلسه شورای عالی حج تشکیل شود. اگر ما به دست‌اندرکاران سعودی اعلام کرده‌ایم که به چهار خط قرمز خود رسیده‌ایم، امروز اعلام می‌کنیم که خط قرمز پنجم هم زمان‌بندی اجرای مراسم حج امسال است که این خط قرمز به چهار مورد قبلی اضافه می‌شود.
 
اوحدی ادامه داد: لذا امیدواریم که شورای عالی حج به زودی تشکیل جلسه بدهد و ان‌شاءالله تصمیم نهایی را حتما اتخاذ خواهیم کرد.
 
وی درباره فرصت باقیمانده برای مشارکت زائران ایرانی در حج امسال نیز گفت: ما خیلی فرصت نداریم، حداقل یک ماه.
 
اوحدی افزود: با وجود همه ظرفیت‌های بسیار خوبی که در سازمان حج و زیارت و بعثه مقام معظم رهبری و سرمایه سنگین کارگزاران زیارتی که داریم، اما عقد قراردادهای آشپزخانه، حمل و نقل، تدارکات، مسکن در داخل عربستان حداقل یک ماه وقت لازم دارد.
 
رئیس سازمان حج و زیارت گفت: ما در حال رسیدن به آخر رجب هستیم. با فرض اینکه ویزا آماده باشد و ما رفته باشیم، یک ماه فرصت می‌شود اول رمضان، که در آن زمان تقریبا همه چیز در عربستان تعطیل است، و بر اساس روال همه سال باید اول شوال ویزا می‌شد. قراردادها باید بسته شده و به گروه‌های قیمتی تبدیل شود.
 
عربستان درباره هیچ کدام از خطوط قرمز اعلام نظر نکرده
 
اوحدی افزود: محدوده قرمز اجرای زمان‌بندی عملیات حج به این معناست که کار اجرایی ما را با چالش جدی مواجه خواهد کرد. ضمن اینکه عربستان درباره هیچ‌کدام از خطوط قرمزی که ما اعلام کرده‌ایم، نظرش را بیان نکرده است که این امر نشان می‌دهد که اراده سیاسی جدی نمی‌خواهم بگویم برای پذیرش زائرین، بلکه برای محروم کردن زائران از این سفری که حق زائران مسلمان است، وجود دارد.
 
مسؤولیت سنگین محروم کردن حجاج به عهده عربستان است
 
پذیرایی از زائران همه دنیا بر عهده دولت عربستان است، باردیگر تاکید دارم آیه شریفه قرآن (ولله علی الناس حج البیت) حقی که خداوند برای زائران مستطیع قرار داده و این حق را هیچ‌کس نمی‌تواند از زائران مسلمان بگیرد و اگر بخواهد بگیرد، “صد عن سبیل الله” کرده و روایات و آیات زیادی داریم که سد راه زائران مستطیع مسلمانان بسیار سنگین است، و هرکس بخواهد سد راه مسلمانان شود، قطعا باید در مجامع بین‌المللی پاسخگو باشد.
 
هفت هزار زائر، قربانی سوءمدیریت مسؤولان سعودی
 
اوحدی به فاجعه منا و شهدای این فاجعه تلخ و غم‌انگیز اشاره کرد و گفت: در این فاجعه، زائران واقعا مظلومانه شهید شدند. بیش از هفت هزار زائر کشورهای اسلامی مظلومانه در لباس احرام در روز عید قربان، قربانی سوءتدبیر و سوءمدیریت و قصور غیرقابل گذشت مسؤولان سعودی شدند.
 
نبود انسجام بین نهادهای عربستان برای حج سال 95
 
رئیس سازمان حج و زیارت ایران افزود: حدود سه چهار روز قبل از قطع رابطه سیاسی، مجددا وزیر حج عربستان نامه دومی را برای ما نوشت و خودِ آنها تقاضا کردند که جلسه به 19 اسفند ماه موکول شود، که ما قبل از این تاریخ برای گرفتن ویزای هشت نفر از اعضای مذاکره کننده اقدام کردیم، و با مراجعه به کنسولگری عربستان در دبی، اعلام کردند که هنوز هماهنگی و انسجامی بین وزارت خارجه و وزارت حج عربستان شکل نگرفته است.
 
اوحدی ادامه داد: این هم از اتفاقات بسیار جالب بود که بعد از مثلا دو ماه تاخیر، مگر چه بحثی می‌خواست صورت بگیرد؟ اینکه خیلی طبیعی و ساده بود که این انسجام و هماهنگی انجام می‌شد، لذا ویزا صادر نشد و بعد از حدود 35 روز، مجددا از وزارت حج عربستان تماس گرفتند و اعلام کردند که این ملاقات در 26 فروردین ماه برگزار می‌شود و فکر کنم هفتم رجب بود و ما وارد ماه رجب شده بودیم و حدود سه ماه و نیم تاخیر در مذاکرات صورت گرفته بود و از هشت نفر از اعضای هیئتی که وزیر حج عربستان تایید کرده و نامه رسمی زده بودند، به 5 نفر در کنسولگری دبی ویزا دادند.
 
وی خاطرنشان کرد: اینها همه بیانگر این است که یک عدم انسجامی بین نهادهای عربستان در رابطه با حج سال 95 مشاهده می‌شود. به هرحال مذاکرات در روز 26 فروردین ماه انجام شد و به دلیل عدم هماهنگی که در دستگاه‌های عربستان شاهد بودیم، ما هم مطالبات خودمان را مطرح کردیم، اما به همان دلیل متاسفانه، طرف سعودی نتوانست به یک تصمیم‌گیری متقنی در این مذاکرات برسند.
 
سؤال منطقی از مسؤولان حج عربستان
 
اوحدی تأکید کرد: ما به وزیر حج عربستان و معاون وزیر کشور و نمایندگان وزارت خارجه عربستان که یک هیئت تقریبا 17 نفره بودند، اعلام کردیم که مردم ما و زائرین ما و همه دنیا این سوال جدی را دارند که بعد از این فاجعه تلخی که در منا روی داد، بالاخره چه تمهیداتی دولت و دست‌اندرکاران عربستان برای حج امسال دارند؟ این یک سوال منطقی و بجایی است که حق مردم است. بیش از هفت هزار نفر –براساس آمار رسمی خود عربستان- شهدای این فاجعه بودند. حتما باید این سوال طرح می‌شد.
 
اعلام 20 خط قرمز برای عربستان
 
اوحدی تصریح کرد: دست‌اندرکاران حج عربستان اشاره به تمهیداتی کردند که برای حج امسال قائل شده‌اند و به نظر ما و از نظر کارشناسی ما، کافی نبود. ما در جلسات کارشناسی که در ایران داشتیم، 20 پیشنهاد را مکتوب به زبان عربی تهیه کرده بودیم، ارایه کردیم و به آنها گفتم که اینها خط قرمز ما است.
 
وی درباره این خطوط قرمز گفت: این 20 پیشنهاد، کارِ کارشناسی که به عنوان خط قرمز کشور در آنجا مطرح کردیم، به عنوان مثال اعلام کردیم که سال گذشته شما تاکید کردید که مقرها و مراکز پزشکی کشورهای اسلامی در مسیر رمی جمرات و مسیرهای پرتردد ایام تشریق نباشند و عربستان ادعا کرد که ما به اندازه کافی امکانات درمانی داریم.
 
وی افزود: ما مشاهده کردیم به عنوان یک واقعیت، یکی از کوتاهی‌های جدی که در موضوع فاجعه منا اتفاق افتاد، دیر رسیدن عوامل امدادی عربستان بود و از این طرف نیز، ممنوع کرده بودند که عوامل امدادی ما نباشد. یا به عنوان مثال، اینها در دستورالعمل‌ها آورده بودند که زائران از حمل بار و چمدان و ویلچر در مسیرهای پرتردد خودداری کنند. صدها هزار نفر روز اول رمی جمرات در مسیر رمی جمرات هستند. روز دوازدهم هم همین گونه است. باز زائران می‌خواهند به محل اقامت خود برگردند و همه می‌خواهند رمی جمرات را انجام بدهند. بردن بار و اسباب و وسایل و صندلی چرخدار و ویلچر خود مانعی برای حرکت و موجب سقوط زائران می‌شود. اما ببینید عکس‌ها و شواهد هست اصلا (به این دستورالعمل از طرف دست اندرکاران عربستان) توجهی نشد.
 
اوحدی یکی دیگر از پیشنهادها را استفاده از نیروهای باتجربه عنوان کرد و گفت: متاسفانه سال پیش، یک سری نیروهای جوانی را از حوزه پیشاهنگی دبیرستان‌های عربستان جمع کرده و به عنوان تامین امنیت یک کار عظیم و بزرگی مثل ایام تشریق آورده بودند. اینها ملاحظات جدی ما بود. البته خود آنها هم اذعان دارند که منظم‌ترین و با برنامه‌ترین زائران به حمدالله، زائران جمهوری اسلامی ایران هستند؛ هم به لحاظ ادب اسلامی و هم به لحاظ اخلاق و هم نظم در رفتار.
 
وی افزود: لذا ما این 20 مورد را به این‌ها (مسؤولان عربستان) اعلام کردیم و گفتیم که اینها باید در ضمیمه‌های قرارداد قید شود و آنها هم استقبال کردند. این یکی از مسائل ما بود.
 
صدور 64 هزار ویزا در کشور ثالث امکان‌پذیر نیست
 
اوحدی تصریح کرد: نکته دوم در خطوط قرمز، به هرحال ما به اینها (مسؤولان سعودی) تاکید کردیم که خودتان بارها گفته‌اید که حج از روابط سیاسی جدا است. حجاج مهمان خانه خدا هستند و اگر اعتقاد دارید که حج از رابطه سیاسی جداست، باید ویزا را در خود ایران بدهید، (زیرا) چیزی تغییر نکرده است. حق منطقی و حقوق شهروندی زائر ماست که ویزای زائر در ایران ارائه شود. بعدهم، وزارت امور خارجه و دستگاه‌های مختلف با ما هماهنگی دارند و سازمان حج و زیارت اعلام کرده که ما حاضر هستیم که همه گونه تمهیدات لازم را فراهم کنیم تا ویزاها در ایران حتما صادر شود؛ به این دلیل که خود سعودی‌ها هم اذعان داشتند که صدور 64 هزار ویزا در کشورش ثالث، نه امکان‌پذیر است و با مشکلات و موانع جدی هم مواجه خواهد شد.
 
اصرار طرف سعودی بر صدور ویزا در یک کشور ثالث
 
وی در پاسخ به این سوال که آیا طرف سعودی همچنان بر صدور ویزای زائران در یک کشور ثالث اصرار می‌ورزند، گفت: کشور عربستان – به دلیل اینکه خودشان اعتراف کردند که مشکلات جدی هست- اعلام کردند که وزارت خارجه این کشور به جمع‌بندی نرسیده است.
 
اوحدی ادامه داد: ما دو روز حضور خود در عربستان را تمدید کرده و باقی ماندیم. ظاهرا جلسه مهمی در ریاض داشتند و به نظر می‌رسد که شورای عالی حج آنها بود. بعد از نماز عشاء در روز دوشنبه – بعد از گذشت دو روز تمدید حضور ما در عربستان- قائم مقام حج عربستان تماس تلفنی گرفت و اعلام کرد که در این جلسه نیز وزارت خارجه ما به نتیجه‌ای نرسید. آنها به جمع‌بندی نرسیده‌اند، لذا در این موضوع مُصر هم نیستند، اما به جای این هم راهکاری ارایه نمی‌کنند. ما گفته‌ایم که هیچ راهکار دیگری را نمی‌پذیریم. (باید) صدور ویزا در داخل ایران باشد و تمهیدات آن را هم فراهم می‌کنیم.
 
وی افزود: موضوع سومی که ما با سعودی‌ها به عنوان خط قرمز مطرح کردیم، این است که به هرحال، جزء حقوق همه زائران دنیا هست که وقتی به سفر حج مشرف می‌شوند، از خدمات کنسولی استفاده کنند. زائر ما ممکن است که گذرنامه‌اش گم شود. معدل سنی زائرین در همه دنیا بالای مثلا 58 سال است، خب زائر با بیماری طبیعی مواجه می‌شود و بخواهد برگردد. در این صورت، چه کسی می‌خواهد این تشریفات را انجام دهد؟ اگر گذرنامه‌ای گم شد، برگ عبور را چه کسی می‌خواهد صادر کند؟ اگر زائری تصادف کرد، خدمات کنسولی و حقوقی زائر را چه کسی می‌خواهد پشتیبانی کند؟ اینها حق زائر هست.
 
وی افزود: واقعا تعجب می‌کنم که ما خیلی شفاف حقوق طبیعی زائر را که همه ساله هم وجود داشته است و اینها هم تاکید می‌کنند که حج از روابط سیاسی جدا است، اینها را مطرح کردیم و متاسفانه پاسخی نگرفتیم. به اعتقاد من، این طرف سعودی است که امروز بدهکار است.
 
اوحدی اظهر کرد: با توجه به اینکه کشور عربستان اعلام کرد سوئیس حافظ منافع آنها است، یک پروتکل بین المللی خیلی ساده است. خب شما کشور سوئیس را به عنوان حافظ منافع اعلام کرده‌اید، همینجا بیایید و ما هم تمهیدات را فراهم می‌کنیم. ما هر سال حدود 15 نفر در هر کنسولگری عربستان از سازمان حج و زیارت برای صدور ویزا داشتیم. در همان قالب کشور سوئیس که حافظ منافع شما هست، ما عوامل اجرایی را با هماهنگی وزارت خارجه اعزام می‌کنیم و اینها بیایند و خدمات کنسولی خود را ارایه کنند. این مسئله‌ای که در همه دنیا عرف است. در چنین شرایطی، زائر ما نباید از خدمات محروم شود.
 
رئیس سازمان حج افزود: علی‌رغم مطالبی که مطرح شد، آنها در روز آخر یعنی روز دوشنبه تماس گرفتند و اعلام کردند که در جلسه ریاض هم به نتیجه نرسیده‌اند و ما هم به اندازه کافی در عربستان مانده بودیم و برگشتیم. خودشان اعلام کردند که ظرف دو یا سه روز اعلام می‌کنند و ویزای هیئت مجددا صادر می‌شود تا آنها به یک جمع‌بندی درباره صدور ویزا و خدمات کنسولی و موضوع (تامین) امنیت که خط قرمز ما و حق طبیعی مردم ما است، برسند.
 
اوحدی خاطرنشان کرد: بعد از اینکه مذاکرات تمام شد، این مذاکرات باید تبدیل به یک تفاهمنامه می‌شد و تفاهم‌نامه را می‌آورند و طبق روال همه ساله، صحبت‌های دوطرف و ملاحظات در «محضر الاتفاقیه» و «محضر الاجتماع» است ذکر می‌شد.
 
اعلام کردند که خطوط هوایی ایران باید مجوز بگیرند!
 
اوحدی تأکید کرد: از دیگر عجایب امسال در متن تفاهمنامه این بود که به صورت یک، دو سه، فقط دستورالعمل های عربستان را نوشتند. نکته قابل تامل این بود که نکته‌ای را در یکی از بندهای این قرارداد و در واقع توافقنامه نوشته بودند که خطوط هواپیمایی ایرانی برای ورود به عربستان باید مجوز بگیرند که این هم از عجایب بود. ما باز به صورت مکتوب دو اعتراض به آنها اعلام کردیم که حتما باید ملاحظات ما در قرارداد ذکر شود. ما نیز ملاحظات خود را مطرح کرده‌ایم، مخصوصا در حوزه تامین امنیت زائر.
 
وی افزود: ما پروتکل‌ها و کنوانسیون‌ها و توافقنامه‌های متعددی را طی سالیان دور و گذشته با عربستان در حوزه صنعت هوانوردی داشتیم، و هیچگاه با یک امضای توافقنامه همه آنها را زیر سوال نمی‌بریم. عزت، کرامت و حفظ حرمت زائر ایجاب می‌کند که از ظرفیت‌های شرکت‌های هواپیمایی داخل کشور برای انتقال زائر استفاده شود. میهماندار ما، غذای ما، هواپیمای ما و پرچم جمهوری اسلامی ایران عزت ما است و به هیچ وجه ما حاضر نیستیم درباره اینها نه مذاکره کنیم و نه گذشت و عدول کنیم. پس از صحبت‌های مختلف، از ما پذیرفتند. باز نکته جالب این است که ما روی سربرگ وزارت حج عربستان داریم که به ما اعلام کرده‌اند خطوط ایرانی مانعی برای ورود به عربستان ندارد.
 
فضای سیاسی بر مذاکرات حج حاکم بود
 
اوحدی خاطرنشان کرد: علیرغم آنکه در عربستان ادعا می‌شود، همچنان سایه سنگین فضای سیاسی و مسائل سیاسی بر مذاکرات طرف سعودی حاکم است، و اگر واقعا می‌خواهند به نتیجه برسند، باید این مشکل را خودشان حل کنند.
 
منتظر پاسخ عربستان هستیم
 
اوحدی گفت: اعتقاد ما این است که طرف سعودی اکنون باید پاسخگو باشد. ما شفاف مطالبات‌مان را مطرح کردیم و منتظر پاسخ عربستان هستیم که بتوانند پاسخگوی ناهماهنگی که در مجموعه دستگاه خودشان است باشند. شما شنیده‌اید که هفته گذشته سخنگوی سازمان هواپیمایی کشوری عربستان صحبتی کرده بود که همه شرکت‌های ایرانی باید بیایند مجوز بگیرند و این علیرغم موافقت وزارت حج عربستان کرده است و خودشان این را به ما تحویل دادند که این بیانگر همان ناهماهنگی هست که یا از این توافق ما با اینها خبر نداشت و یا اینکه پیش از ملاقات ما چنین اظهاراتی را ایراد کرده‌اند و یا اینکه متاسفانه همان عدم هماهنگی دستگاه عربستان سعودی است. توصیه ما به عربستان به صورت جدی این است که از این مسائل سیاسی باید عبور کنند و به آنچه ادعا دارند، عمل کنند و واقعا زائران هیچ کشوری را برای حضور در این ضیافت الهی محروم نکنند. خداوند این حق را برای همه زائران دنیا قائل شده است.
 
گفتند ظرف یک هفته مذاکرات بعدی انجام می‌شود، اما …
 
رئیس سازمان حج در گفت‌وگو با العالم درباره اینکه آیا برای دور بعدی مذاکرات نیز توافق شد یا خیر گفت: آنها باید پاسخگو باشند. آنها از ما خواستند که ظرف حداکثر یک هفته ویزا صادر می‌شود و مجددا هیئت ایرانی به عربستان می‌رود. تا به امروز، 12 روز از برگشتن ما گذشته است، اما دولت عربستان پاسخگو نبوده است. این رفتار متاسفانه، نشانه‌هایی از عدم اراده جدی برای پذیرش میهمانان حرم امن الهی در حج 95 دارد که این هم واقعا مسؤولیت سنگینی است.
 
اوحدی درباره فضای مذاکرات و نیز درباره اینکه آیا عربستان قصد دارد که به زائران ایرانی اجازه رفتن به عربستان را ندهد، گفت: درباره سوال اول عرض کردم که فضای مذاکرات به دلیل قطع رابطه سیاسی، فضای سردی بود. چندین‌بار به طرف سعودی تاکید کردیم که شما که ادعا می‌کنید و می‌گویید اعتقاد دارید حج از مسائل سیاسی جداست و خانه خداوند در آن سرزمین بنا شده است و این بیانگر این نیست که اراده برای پذیرش میهمانان خانه خدا در دست آن کشور باشد. به هر حال باید آن کشور و همه دولت ها وظیفه دارند که تسهیلات را برای سفر خانه خدا فراهم کنند. این یک حق است و ما بر گرفتن این حق اصرار داریم.
 
اوحدی خاطرنشان کرد: به نظر می‌آید که در مذاکرات آنها خیلی طفره می‌رفتند و راهکار روشن و مشخصی نداشتند.
 
عربستان به مسؤولیت خودش عمل نکرده
 
اوحدی تأکید کرد: امنیت زائر باید حفظ شود و دولت عربستان مسؤول تامین امنیت زائران است. ما اعلام کردیم که تضمین تامین امنیت زائر در واقع لحاظ شدن این 20 مورد پیشنهادهای اجرایی، کارشناسی و علمی است که ما در واقع تحویل عربستان دادیم. به نظر بنده تا این لحظه عربستان تاخیر داشته است. تا به این لحظه به مسؤولیت‌های خودش عمل نکرده است. دست اندرکاران عربستان به مسؤولیت خود عمل نکرده‌اند و تا به این لحظه نتوانسته‌اند موضوع ناهماهنگی بین دستگاه‌های خود را آن هم در ارتباط با موضوع با اهمیت پذیرایی از میهمانان خانه خدا را حل کند.
 
اوحدی خاطرنشان کرد: به نظر می‌رسد که اگر این رفتار همچنان ادامه داشته باشد، ما داریم وارد محدوده قرمز زمان‌بندی اجرای عملیات حج می‌شویم. بعد از امضای این تفاهمنامه به بستن قراردادهای تدارکات، قراردادهای اجاره مسکن در مکه مکرمه، حمل و نقل هوایی، حمل و نقل زمینی باید اقدام می‌کردیم. استنباط بنده این است که کشور عربستان نه تنها در حوزه وزارت امور خارجه اش، حتی در حوزه وزارت راه و ترابری و حمل و نقل‌شان به انسجامی نرسیده‌اند؛ یعنی اداره حج عربستان هنوز نمی‌داند که بالاخره به آن سهمیه‌ای که در کمیسیون‌های پروازهای مشترک داشتد، چگونه باید عمل کنند. آیا هواپیمای سعودی باید (به ایران) بیاید؟ و آیا کشور دیگری را باید بیاورند که قطعا باید با نظر ما باشد. ما اجازه نمی‌دهیم که هر خط هواپیمایی دیگری را بیاورند. لذا اینها سوالاتی است که هنوز کشور عربستان، متاسفانه به یک جمع‌بندی جامعی نرسیده است.
 
سرنوشت پرونده فاجعه منا
 
اوحدی درباره سرنوشت پرونده فاجعه منا گفت: ما بر پرداخت حق شرعی تاکید کردیم و بارها نیز خواستیم تا فیلم‌های این فاجعه را در اختیار ما قرار دهند، زیرا کمیته حقیقت‌یاب هنوز هیچ اقدامی نداشته است. آنها اعلام کردند که در حال بررسی مساله هستند.
 
وی افزود: درباره فاجعه منا، قصور و کوتاهی و سهل انگاری در امدادرسانی، رفتار با شهدا همه را به دولت عربستان نسبت می‌دهیم، همان زمان که عربستان بودیم بنده اعلام کردم 25 تریلی حامل اجساد که در هر کدام 200 شهید که روی هم انباشته کرده بودند که قابل تصور نبود ، فضای سردخانه‌های عربستان، هنوز خاطرات تلخ و سخت و باورنکردنی متاسفانه بر ذهن ما حک شده و داغ بسیار سنگینی بر قلب‌های ما بود. این مساله حتما قابل گذشت نیست، دستگاه دیپلماسی نیز اقدامات بسیار ارزنده‌ و جلسات مفیدی داشته و به عنوان مسؤول مستقیم پیگیری حقوقی پرونده فاجعه منا در حال پیگیری روند اجرایی آن است.