ترکیه، روسیه و موقعیت کردها در سوریه
ترکیه با همان سرعت غیرقابل پیشبینی که یک جنگنده روسیه را ساقط کرد به یکباره تغییر مسیر داد و رئیس جمهور آن ترجیح داد روابط با روسیه را ترمیم کند. در این راه اردوغان رسما عذرخواهی کرد اما شکی نیست که یکی از مهمترین دلایل این تغییر سریع، موقعیت کردها در سوریه است.
عصرخبر به نقل از خبرگزاری ایسنا: کردها میروند که با کنترل شهر منبج در شمال سوریه خود را به شهر الباب و بعد به اعزاز و عفرین برسانند و عملا تمامی نوار مرزی سوریه با ترکیه را تحت کنترل خود درآورند.
ترکیه خوب میداند که کردهای سوریه نه تنها در عرصه نظامی بلکه در عرصه سیاسی هم روند رو به جلویی دارند. آنها می روند زمینههای انتخابات را در مناطق تحت کنترل خود فراهم کنند. در این میان دیگر آمریکاییها هم به سخنان مقامات ترکیه که “پ.ی.د (حزب اتحاد دموکراتیک سوریه)، پ.ک.ک و داعش همه تروریست هستند” چندان توجهی نمی کند. آمریکاییها شاید برای بیش از 18 بار در این مدت تاکید کردهاند که پ.ی.د یک سازمان تروریستی نیست و دیدگاه آنها در خصوص این گروه تغییر نمیکند.
مقامات آمریکایی حتی در چرخشی دیگر از پایگاه اینجرلیک برای کمک به کردها استفاده نکرده و راههای دیگری را برای کمک به آنها برگزیدند از جمله از طریق اردن که نشان میدهد واشنگتن نمیخواهد روابطش با کردها زیر زرهبین آنکارا باشد.
کارشناسان معتقدند که نفوذ رو به گسترش کردها در سوریه، عامل محرکی شده است تا رجب طیب اردوغان، رئیسجمهور ترکیه به رغم سخنان قبلی خود رابطه با روسیه را بهبود بخشد. ماکسیم سوخوف یکی از سیاسیون روس در این باره مینویسد: اکثر ناظران روسی معتقدند که حرکت اخیر اردوغان به دلیل ضربه اقتصادی است که روسیه به ترکیه وارد کرد. همچنین ایجاد رابطه با اروپا آنگونه که مورد انتظار اردوغان بود پیش نرفت. درکنار همه اینها سوریه و مسئله کردها هم دردسر بزرگی برای ترکیه ایجاد کرده است در حالی که رابطه با واشنگتن نیز به سردی گرائیده.
وی میگوید: علاوه بر اینها طی سالهای اخیر ترکیه بخش عظیمی از قدرت نرم خود را از دست داده در حالی که در قبال آن هیچ چیز به دست نیاورده است. مجموعه این مسائل در مسکو این باور را بوجود آورده که اردوغان در کنجی به دام افتاده است. برداشت عمومی این است که مدت زیادی طول کشید تا اردوغان متوجه وضعیت شود و حالا نوبت پوتین است که او را ببخشد.
به نظر می رسد پوتین هم قصد بخشش اردوغان را دارد اما واقعیت این است که گذر از این مرحله برای آنکارا توام با خطرات و تهدیدات بزرگی است چون همکاری بی سابقه ترکیه با گروههای تروریستی این بیم را به وجود آورده است که این کشور مرکز بمب گذاریهای تروریستی شود. چنگیز کنداریکی از تحلیلگران ترک در گفتگو با وب سایت المانیتور وارد جزئیات بیشتری می شود. او میگوید: سالهاست که ترکیه “بزرگراه جهادیها” بوده و مرزهایش محل عبور سهل و آسان برای اعضای گروههای سلفی مخالف سوری بوده که مورد حمایت آنکارا، قطر و عربستان بودهاند. این گروهها شامل جبهه النصره، داعش و شرکای آنها نیز بوده است. این راز دیگر آشکار شده که داعش هسته های خفته بسیاری در ترکیه دارد. تحت چتر حمایتی حزب عدالت و توسعه حاکم بود که انواع فعالیتهای افراطی مورد استقبال قرار گرفت و داعش از این فرصت استفاده کرد و خاک ترکیه را محلی امن برای خود یافت.
البته هنوز روشن نیست که آیا ترکیه از سیاستهای هجومی خود علیه سوریه دست خواهد کشید یا خیر ولی روشن است که آنکارا دشمنی با کردها در سوریه را در راس اولویتهای خود قرار داده است همانگونه که در داخل ترکیه این کار را انجام می دهد. اما اینکه چقدر میتواند در سوریه مانعی جدی بر سر راه کردها باشد سوالی است که پاسخ به آن نیازمند زمان است.
از سوی دیگر باید دید آیا روسیه حاضر است در مقابل عذرخواهی ترکیه سیاست خود علیه کردها را هجومی کند. موضعگیری اخیر روسیه در خصوص اینکه اگر کردها برای آمریکاییها نجنگند از آنها حمایت نظامی خواهد کرد نشان میدهد روسیه نیز علاقه فراوانی دارد از کارت کردها در حال و آینده سوریه بهره بگیرد لذا نمی توان زیاد امیدوار بود محدود سازی کردها توسط اردوغان آنگونه که در داخل ترکیه صورت میگیرد در سوریه نیز عملیاتی شود.