همه‌چیز درباره پوکی استخوان
بیماری پوکی استخوان چیست؟ بیماری پوکی استخوان جزو بیماری‌های خاموش است، چرا که این مشکل تا وقتی به شکستگی نرسیده، علامتی ندارد و زمانی هر فرد متوجه می‌شود که علامت‌دار می‌شود.
شایع‌ترین نقاطی که دچار شکستگی می‌شوند، نواحی قفسه سینه، مهره‌های پشتی و کمر است و سپس سر استخوان ران و مچ دست.
آیا مصرف کلسیم به تنهایی برای پیشگیری از پوکی استخوان کافی است؟
مهم‌ترین عاملی که از پوکی استخوان پیشگیری می‌کند، مصرف غذاهای حاوی کلسیم است؛ اما باید بدانیم مصرف کلسیم به تنهایی کافی نیست و فرد باید تحرک کافی داشته باشد و به اندازه کافی ویتامین D دریافت کند و همچنین بعضی ورزش‌ها برای افزایش تراکم استخوان مفید هستند.
ورزش‌های مناسب برای پیشگیری از پوکی استخوان کدام است؟
ورزش‌هایی که فشار روی استخوان وارد می‌کنند، مانند پیاده‌روی در جایی که شیب ندارد، زیرا بافت استخوان به نیروی مدام نه با شدت زیاد نیاز دارد تا استخوان‌سازی کند. دوچرخه‌سواری چه ثابت و چه متحرک نیز مفید است. البته برای افراد مسن، این ورزش‌ها نباید شدید باشد. پیاده‌روی در آب و شنا کردن نیز مفید است. البته افرادی که تعادل ندارند باید تحت نظر فرد دیگری پیاده‌روی کنند. بهتر است ورزش روزانه باشد و هر بار به مدت 30 دقیقه انجام شود. اگر بی‌حرکتی زیادی داشته باشیم تراکم استخوان، بیشتر افت می‌کند. با ورزش کردن می‌توان در افراد مسن قدرت عضلانی را هم برگرداند، چون عضلات استخوان را کنترل می‌کند و به این ترتیب مانع حرکت و آسیب می‌شود. اگر فرد مبتلا به پوکی استخوان درد دارد می‌توان از کمپرس‌های یخ و گرم و ماساژ دادن برای جلوگیری از اسپاسم استفاده کرد. همچنین استفاده از فیزیوتراپی و مگنت‌تراپی برای این افراد می‌تواند سودمند باشد.
چه عواملی پوکی استخوان را تسریع می‌کند؟
از عواملی که پوکی استخوان را تسریع می‌کند، در خانم‌ها مثلا کمبود استروژن است. خانم‌هایی که درکمتر از 45 سالگی یائسه می‌شوند، کسانی که کمبود کلسیم و ویتامین D دارند و افرادی که پرکاری غده پاراتیروئید دارند در خطر ابتلا به پوکی استخوان قرار دارند. سیگار کشیدن به‌طور واضح تراکم استخوان را پایین می‌آورد، البته به‌طور کل مصرف دخانیات، خطر پوکی استخوان زودرس را افزایش می‌دهد. مصرف کورتون به مدت طولانی و مداوم بویژه بعد از سه ماه، بخصوص تراکم استخوان را در ستون فقرات به‌طور چشمگیر کاهش می‌دهد. گفتنی است افرادی که کورتون مصرف می‌کنند حتما باید تست تراکم استخوان انجام دهند و تحت درمان و نظر باشند. نوشابه‌های گاز‌دار هم در جذب کلسیم اختلال ایجاد می‌کند. مصرف زیاد کافئین یک عامل خطر بروز پوکی استخوان است. یعنی مصرف بالای چهار فنجان قهوه در روز.
میزان مصرف روزانه کلسیم و ویتامین D در افراد با سنین مختلف چه اندازه است؟
مصرف کلسیم روزانه در کودکان 4 تا 8 ساله هزار میلی‌گرم، 9 تا 18 ساله 1300 میلی‌گرم است. مردان بالغ تا 50 سالگی و زنان قبل از یائسگی، هزار میلی‌گرم و مردان و زنان 51 تا 70 ساله 1200 میلی‌گرم و در افراد بالای 71 سال هم روزانه 1200 میلی‌گرم است. خانم‌های باردار و شیرده باید هزارمیلی‌گرم استفاده کنند. اندازه مصرف ویتامین D در سنین 19 تا 70 ساله 600 واحد است و بالای 70 سال، 800 واحد و در خانم‌های باردار و شیرده نیز 600 واحد باید مصرف شود. البته نیاز به کلسیم و ویتامین D با توجه به تغذیه فرد، نوع داروی مصرفی و شرایط خاص او و با نظر پزشک تعیین می‌شود.
دکتر علی پناهی – متخصص طب فیزیکی و توانبخشی
