عوارض خودسرانه مصرف دارو چیست؟
آنتی‌بیوتیک به معنای ضد حیات است. از میان برنده حیات. یعنی از میان برنده حیات میکروب‌ها. از آنجا که میکروب‌ها هوشمند هستند وقتی جان خودشان را در خطر ببینند، تغییر می‌کنند. این تغییر به دو صورت انجام می‌شود.
مقاومت میکروبی نسبت به آنتی‌بیوتیک چگونه به وجود می‌آید؟
مقاومت میکروب‌ها به آنتی‌بیوتیک‌ها یا به صورت جهش داخلی است که در میکروب ایجاد می‌شود یا این که وقتی میکروب آنتی‌بیوتیک را ببیند، اما مقدار آنتی‌بیوتیک آن قدر نباشد که بتواند میکروب را از میان ببرد، خودش را طوری تغییر می‌دهد که نسبت به آنتی‌بیوتیک مقاوم شود. فراموش نشود مقاومت دارویی به آنتی‌بیوتیک فقط گریبان خودمان را نمی‌گیرد، بلکه گریبان افرادی که اصلا آنتی‌بیوتیک مصرف نکرده را هم می‌گیرد. یعنی مقاومت آنتی‌بیوتیکی به تمام مردم دنیا نیز منتقل می‌شود.
مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک چه عوارضی دارد؟
وقتی فرد آنتی‌بیوتیک مصرف می‌کند، آنتی‌بیوتیک به کمک سیستم ایمنی می‌آید و تعداد میکروب‌ها را کاهش می‌دهد. وقتی تعداد به جایی می‌رسد که کمتر از آشکار شدن علائم بیماری است، پس علائم فروکش می‌کند، اما میکروب از بین نمی‌رود. اینجاست که فرد آنتی‌بیوتیک را قطع می‌کند، اما میکروب رشد بیشتری می‌کند مثلا در گلو درد چرکی، میکروب مهاجرت می‌کند به سمت مفاصل، کلیه‌ها، قلب و آنجا تکثیر می‌شود.
حالت دیگر این است که بعد از دو تا پنج روز از قطع خودسرانه دارو، علائم بیماری برمی‌گردد و فرد دوباره شروع می‌کند به خوردن دارو. در نتیجه این دفعه فرد دیر‌تر از قبل خوب می‌شود. اینجاست که فرد فکر می‌کند بدنش مقاوم شده است. در صورتی که این‌طور نیست. میکروب‌ها هر بار قوی‌تر می‌شوند و در نتیجه مدت طولانی‌تری باید آنتی‌بیوتیک مصرف کرد.
مصرف نکردن آنتی‌بیوتیک تجویز شده توسط پزشک (قطع خودسرانه) چه عوارضی دارد؟ تغییر داروی آنتی‌بیوتیک از شکل خوراکی به تزریقی خودسرانه کار درستی است؟ چه کسی در تغییر آن صاحب‌نظر است؟
فراموش نشود اگر پزشک برای عفونت دندان آنتی‌بیوتیک تجویز کرده، فرد باید آن را تا آخر مصرف کند .در حالی که با مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک، خطر مقاومت عفونت نسبت به آنتی‌بیوتیک وجود دارد. حال اگر کسی با خوردن آنتی‌بیوتیک دچار مشکل شود مثلا بیماری گوارشی، نباید خودسرانه آن را به نوع تزریقی تغییر دهد، بلکه این تغییر در نوع مصرف، فقط با نظر متخصص مربوط باید صورت گیرد. متخصص، آنتی‌بیوتیکی را که همان طیف اثر را داشته باشد انتخاب و میزان و فواصل مصرف تزریقی را تعیین می‌کند.
آیا مقاومت میکروبی نسبت به آنتی‌بیوتیک از طریق زیست هم ایجاد می‌شود؟ نحوه از بین بردن داروها چگونه باید باشد؟
دور ریختن آنتی‌بیوتیک به صورت غیرمسئولانه و نادرست موجب می‌شود آنها از طریق آب‌های زیرزمینی وارد محیط زیست شوند. گیاهان از این آب تغذیه می‌کنند، حیوانات آنها را می‌خورند و ما،هم گیاهان و هم گوشت حیوانات را می‌خوریم . ریختن آنتی‌بیوتیک به داخل فاضلاب، یک فاجعه زیست محیطی است بهتر است داروهای اضافه را به داروخانه ببرید و نحوه درست امحای آنها را یاد بگیرید.
دکتر محمد حسینی
داروساز
