اهمیت سن‌ و سال در تغذیه

دکتر سید مهدی میرغضنفری، مدیر گروه طب سنتی دانشگاه علوم پزشکی ارتش در این خصوص به جام‌جم می‌گوید: از دیدگاه طب سنتی ـ اسلامی مزاج بدنی افراد در سنین مختلف تغییر می‌کند و برای ایجاد سازگاری، باید از تدابیر غذایی متناسب با آن سن پیروی کرد. در نتیجه با توجه به نوع مزاج، نوع تغذیه یک کودک با یک جوان 30 ساله یا یک شخص مسن 60 یا 70 ساله باید متفاوت باشد.

به گفته این متخصص، در طب سنتی از زمان تولد تا سن 30 ـ 25 سالگی را سن رشد می‌‌نامند و برای حفظ سلامت کودک و نوجوان در این سنین بهتر است از غذاهای گرم و تر استفاده شود. افراد در این گروه سنی بهتر است از نان‌های با غلات کامل، گوشت، برنج بخصوص نوع سبوس‌دار، میوه‌ها بخصوص سیب و گاهی موز، به مقدار کافی استفاده کنند و مراقب باشند حرارت بدنشان زیاد از حد نشود. به گفته دکتر میرغضنفری از آنجا که این دوره، دوره رشد است، نیاز افراد به غذا بیشتر از هر دوره دیگر در زندگی است و مقدار مصرف غذا، تنوع و کیفیت آن نیز باید در نظر گرفته شود .

در دوران جوانی حرارت بدن بیشتر می‌شود

30 تا 40 سالگی سن جوانی است و به گفته دکتر میرغضنفری در این دوره سنی مقداری از رطوبت‌های بدن کاسته می‌شود و حرارت بدن بیشتر خود را نشان می‌‌دهد.

بنابراین در این دوره زمانی ممکن است جوان احساس حرارت بیشتری در بدن خود کند. این دوره از نظر مزاجی، گرم و خشک است و بدیهی است که در این دوره باید از زیاده‌روی در مصرف غذاهای دارای مزاج گرم و خشک که خلط صفرا را افزایش می‌‌دهند پرهیز شود.

بسیاری از افراد در این دوران جوش می‌‌زنند، عصبی و تند خو شده و خوابشان کم می‌شود‌. این افراد باید از مصرف زیاد ادویه‌ بخصوص انواع تند آن همچون فلفل و شیرینی، شوری و سرخ‌‌کردنی‌ها پرهیز نمایند و بیشتر از خنکی‌ها مانند انار، آب آنار، آلبالو، هلو، شلیل، لیمو، آبلیمو، اب زرشک،‌ آب‌غوره، کاهو، سکنجبین و آش‌ها و سوپ‌های سبزیجات و لبنیات مانند ماست و دوغ استفاده کنند تا صفرا را کم کند و فرو بنشاند و بتواند باعث تعدیل گرمی و خشکی بدن شود.

به گفته این متخصص افراد در سنین رشد و جوانی، قدرت هضم بالایی دارند و در نتیجه می‌‌توانند گوشت‌ها و غذاهای سنگین را بخوبی هضم کنند.

افزایش سردی مزاج در میانسالی و سالمندی

در طب سنتی به 40 تا 60 سالگی دوران میانسالی گفته می‌‌شود و مزاج آن رو به سردی و خشکی است و بالای 60 سالگی را پیری می‌‌نامند که سردی و تری بر بدن غلبه دارد.

دکتر میرغضنفری ضمن اشاره به این موضوع می‌گوید باید توجه داشت از 40 سال به بعد باید تدابیر مربوط به سنین بالا آغاز شود و از 60 سال به بعد این امر باید خیلی جدی گرفته شود.

این متخصص تصریح می‌کند افراد بویژه بالای 60 سال باید مراقب سردی و تری مزاج باشند و معمولا در این سن است که سالمندان بوضوح متوجه تغییر مزاجی شان می‌شوند و به ناسازگاری بدنشان با آنچه قبلا می‌خوردند یا می‌آشامیدند پی می‌برند.

این استاد دانشگاه می‌افزاید در دوران پیری بر میزان رطوبت‌های زائد بدن افزوده می‌شود و گاهی مشاهده می‌‌شود برخی افراد مسن دچار پف‌ آلودگی در ناحیه صورت بخصوص زیر چشم‌ها، شلی و آویزان شدن بافت‌ها، پوست و عضلات، خواب ‌آلودگی و ‌ضعیف شدن حافظه می‌شوند که دلیل بروز همه این علائم می‌تواند وجود رطوبت زائد در بدن این افراد باشد.

دکتر میرغضنفری در پاسخ به این پرسش که باید و نبایدهای تغذیه‌ای در این رده سنی شامل چه مواردی است می‌گوید باید تدابیر تغذیه‌ای که برای افراد سرد مزاج با غلبه خلط بلغم و سودا وجود دارد تا حدودی اجرا شود. به این ترتیب که این افراد باید از زیاده‌‌روی در مصرف ترشی‌‌جات، آب، لبنیات و میوه‌های سرد بپرهیزند و مصرف خوردنی‌های رو به گرم مانند نان‌ تازه، غلات، گوشت گوسفندی تازه یا عصاره گوشت، گوشت پرندگانی مثل کبک و بلدرچین را در برنامه غذایی خود بگنجانند.

به گفته این استاد دانشگاه، گوشت‌های نام برده شده در گروه غذاهای خونساز، سهل‌الهضم و پرانرژی، اما کم‌‌حجمی هستند که اغلب سالمندان به دلیل ضعیف بودن قدرت هاضمه‌شان باید بیشتر از آنها مصرف کنند. همچنین در میان تنقلات بادام، پسته و نارگیل یا عصاره آن مفید است و چون در اغلب سالمندان یبوست بروز می‌کند مصرف میوه‌هایی مانند سیب شیرین، سیب گلاب، انگور و بویژه انجیر توصیه می‌شود.

الگوی غذایی متناسب با مزاج انتخاب کنید

دکتر میرغضنفری می‌گوید انسان‌ها در هر سنی با هر مزاجی که باشند، بهترین حالت سلامت برایشان وقتی است که در مزاجشان تعادل ایجاد کنند و یکی از راه‌‌های اصلی حفظ تعادل مزاج همین رعایت خوردنی‌ها و نوشیدنی‌ها متناسب با مزاج است که سبب سلامت و بروز عملکرد‌های جسمانی و روانی مطلوب می‌شود.

به عنوان مثال اگر افراد گرم مزاج، گرمی زیاد بخورند، از تعادل مزاج خارج شده و دچار گرمی و علائمی مانند تپش قلب، بی‌‌خوابی، یبوست، عصبانیت و پرخاشگری می‌‌شوند که این به معنای سوء مزاج و درجاتی از بیماری است که باید جلوی آن هرچه سریع‌تر گرفته شود و از مصرف زیاد گرمی پرهیز کنند و این اتفاق ممکن است برای تمام افراد با هر مزاج دیگری رخ دهد.