در سوگ دام‌های آبستن

عدم ثبات بازار سبب می شود که دامدار و یا هر فعال اقتصادی برآورد صحیحی از میزان سود خود نداشته باشد و در نتیجه متضرر شود.

تکیه به تولید داخل و حمایت از تولیدکنندگان داخلی شعار همیشگی بسیاری از دولت مردان بوده اما در عمل اوضاع فرق می‌کند به‌طوریکه کمر دامداران زیر بار قیمت‌های نجومی نهاده‌های دامی و نبود این نهاده‌ها شکسته است و هیچ کس صدای شکستن چرخ تولید را نمی‌شنود.

به‌گزارش ایسنا، از بین رفتن دام‌های مولد و ذخائر ژنتیکی در کشوری که حمایت از تولید داخل را سرلوحه فعالیت‌های اقتصادی خود قرار داده است، فاجعه‌ای عمیق است. این آشفتگی در حالی ایجاد شده است که همه می‌دانند مشکل از کجاست همه برای حل مشکل برنامه دارند.

اما مشکل همچنان مشکل است و هر روز گره زندگی بیش از یک میلیون بهره‌بردار دارای دام در کشور کورتر می‌شود. کمبود نهاده‌های دامی دولتی، افزایش یک‌باره و چند برابری قیمت نهاده‌ها، ثابت بودن درآمد دامدار و افزایش سرسام‌آور هزینه‌های دامداری و آشفته بازار نهاده‌های آزاد، بیش از یکسال است که فعالان این صنعت را به نابودی کشانده و بسیاری با ضررهای چند صد میلیونی، عطایش را به لقایش بخشیدند و دامداری را تعطیل کردند.

دامداری که با هدف رونق تولید به صنعت دامداری وارد شده و حالا دامداری خود را تعطیل کرده است

یک دامدار می گوید: در صورتی که نصف دامداران کشور دست از کار بکشند و روند کشتار دام آبستن ادامه داشته باشد، زمستان امسال شاهد یک فاجعه بزرگ خواهیم بود.

احمد قریب از اولین دامداران ملایری است که اخیرا دامداری خود را به‌دلیل کاهش صرفه اقتصادی این صنعت و به‌ویژه گرانی و کمبود نهاده‌های دامی، تعطیل کرده و حالا در یک مغازه قصابی و توزیع اقلام پروتئینی مشغول به‌کار است.

او که بیست و چند سال بیشتر ندارد پس از پایان تحصیلات دانشگاهی خود در شهریور ماه سال ۹۸ و تنها با هدف رونق تولید، دامداری خود را با ۴۰ رأس بره نر و به قصد پرواربندی به راه انداخته است.

به گفته قریب آن زمان قیمت خوراک دام و علوفه به وضعیت سرسام‌آور حال حاضر نرسیده بود و دامدار می‌توانست سود حداقلی به‌دست آورد.

این دامدار ملایری در گفت‌وگو با ایسنا، به هدف خود از شروع کار دامداری یعنی ایجاد رونق در صنعت دامپروری اشاره می‌کند و می‌گوید: در ابتدا من با همین هدف شروع به‌کار کردم و خوشبختانه توانستم چهار برابر دامدارهای سنتی افزایش وزن گله داشته باشم اما پس از طی دوره پرواربندی و زمانی که گوسفندان آماده فروش بودند، قیمت دام زنده اُفت شدیدی پیدا کرد و به‌دلیل نوسانات این بازار حتی اگر یک جا همه دام‌ها را می‌فروختم، حدود ۱۷ میلیون تومان ضرر می‌کردم و این اولین دلیلی بود که انگیزه من برای ادامه راه را کم کرد.

به گفته قریب عدم ثبات بازار سبب می شود که دامدار و یا هر فعال اقتصادی برآورد صحیحی از میزان سود خود نداشته باشد و در نتیجه متضرر شود.

او تصمیمات اشتباه دولت در واردات بی‌رویه گوشت قرمز را دلیل نوسانات بازار دام زنده در آن زمان می‌داند و ادامه می‌دهد: با وجود نوسانات بسیار در بازار دام زنده، قیمت گوشت ثابت بود پس من تصمیم به راه‌اندازی یک مغازه قصابی گرفتم تا بتوانم برای کنترل نوسانات، اقدام به کشتار دام و فروش گوشت کنم.

مهم‌ترین محور تولید کشور، دامداری و کشاورزی است

قریب خاطرنشان می‌کند: از اوایل سال ۹۹ رفته رفته قیمت نهاده‌ها افزایش یافته و خشکسالی نیز سبب افزایش قیمت علوفه‌های پرمصرف مانند کاه و یونجه شد، از طرفی بی‌تدبیری دولت در کنترل بازار و سوء مدیریت در توزیع مناسب نهاده‌ها، سبب افزایش چند برابری قیمت نهاده‌های وارداتی مانند سویا ، جو و ذرت شد.

او تصریح می‌کند: با اینکه یک دامدار تازه کار بودم خیلی زود فهمیدم با این هزینه‌ها، دامداری نه تنها به‌صرفه نیست بلکه به ضرر هم هست و به همین دلیل دامداری را جمع کردم البته هشت دامدار دیگر در روستای حاجی‌آباد می‌شناسم که دامداری خود را به‌دلیل همین مشکلات جمع کردند.

به گفته قریب هر دامداری با یک حساب و کتاب ساده متوجه ضرر و زیان‌های صنعت دامداری شده و این شغل را در نیمه راه رها می‌کند. این در حالیست که مهم‌ترین محور تولید کشور، دامداری و کشاورزی است اما هیچ اقدام مثبت و نتیجه بخشی برای رفع مشکلات این حوزه انجام نمی‌شود.

او به کشتار دام‌های آبستن اشاره و اظهار می‌کند: وقتی دامدارانی مثل من دست از کار بکشند، بره نر پروار نمی‌شود و در نتیجه کمیاب و نایاب شده و قیمت آن افزایش می‌یابد، پس قصاب به سراغ میش و بره ماده می‌رود. از طرفی به‌دلیل کاهش قدرت خرید نهاده‌های دامی توسط دامدار و خشکسالی و نبود علوفه در چراگاه‌ها، دامدار به ناچار مجبور است بره و میش‌های خود را یکجا بفروشد پس عرضه بر تقاضا پیشی گرفته و در نتیجه قیمت بره و میش کاهش می‌یابد.

به گفته قریب در حال حاضر بیشتر قصابان ملایری برای کشتار به دنبال میش هستند و آبستن یا قصر بودن آن برایشان مهم نیست، از طرفی آبستن بودن دام به‌دلیل افزایش وزن آن، به سود دامداری است که آن را می‌فروشد و همین موضوع سبب کشتار دام‌های آبستن شده است.

چند پیشنهاد ساده برای حل مشکلات صنعت دامداری از زبان یک دامدار

او به ضرورت آزادسازی نهاده‌های دامی دپو شده در گمرک که سبب خوابیدن التهاب بازار و کاهش قیمت نهاده‌ها می‌شود، تأکید و بیان می‌کند: در صورت حمایت از کشاورزانی که برخی نهاده‌های پرمصرف مانند جو و ذرت را کشت می‌کنند، می‌توان بخشی از این کمبود را برای سال آینده جبران کرد. از همه مهم‌تر حمایت از دامداران فعلی است، این حمایت می‌تواند شامل مهلت در پرداخت اقساط معوقات بانکی، اعطای تسهیلات برای جبران خسارت وارده یا خرید تضمینی محصولات دامی از جمله شیر و گوشت باشد.

قریب معتقد است در صورتی‌که نصف دامداران کشور دست از کار بکشند و روند کشتار دام آبستن ادامه داشته باشد، زمستان امسال شاهد یک فاجعه بزرگ خواهیم بود.

او به ضرورت ایجاد تعادل در صادرات و مصرف داخلی اشاره و مطرح می‌کند: کشور ما در حوزه دام از تنوع بسیار نژادهای شیری و گوشتی برخوردار است پس می‌تواند بهترین صادر کننده محصولات لبنی و پروتئینی در منطقه باشد اما این مهم در این سال‌های اخیر به‌دلیل سوء مدیریت محقق نشده است.

به گفته قریب منظور از ایجاد تعادل این است که بخشی از محصولات دامدار باید برای مصارف داخلی کشور به‌فروش برسد و بخش کمتری برای صادرات در نظر گرفته شود. این‌کار سبب تشویق دامدار در حوزه صادرات و افزایش بهره‌وری تولیداتش می‌شود و هم نیاز داخلی را به‌خوبی و به اندازه کافی تأمین می‌کند.

گاوداری خالی پرواربند نمونه استان همدان

فاطمه روزبهانی نیز یکی از دامداران ملایری است که در سال ۹۲ به‌عنوان پرواربند نمونه گوساله در استان همدان معرفی و مورد تقدیر قرار گرفته است. او که یک گاوداری با ظرفیت ۲۰۰ رأس گوساله دارد و بخشی از نهاده‌های دامی این دام‌ها را در مزرعه خود کشت می‌کند از سال گذشته تمام گوساله‌های خود را به‌دلیل مشکلات تأمین نهاده‌های دامی و عدم صرفه اقتصادی، زیر قیمت فروخته و حالا گاوداری خالی خود را به نظاره نشسته است.

در ادامه مدیر جهاد کشاورزی شهرستان ملایر با اشاره به ۳۵۰ هزار دام سبک و ۷۰ هزار دام سنگین در سطح شهرستان ملایر، تصریح می‌کند: افزایش چند برابری قیمت نهاده‌های دامی یکی از مهم‌ترین مشکلات دامداران است. از طرفی کمبود نهاده‌های دولتی و افزایش چند برابری نهاده‌های آزاد سبب شده که بسیاری از دامداران دام‌های خود را زیر قیمت بفروشند.

سید مهدی میرباقری با بیان اینکه امسال به‌دلیل خشکسالی بی‌سابقه، مراتع خالی از علوفه بودند، می‌گوید: قیمت دولتی سویا در بازارگاه به ازای هرکیلوگرم ۳۹۰۰ تا ۴۰۰۰ تومان نرخ‌گذاری شده است اما همین محصول در بازار آزاد نزدیک به ۸۰۰۰ تومان فروخته می‌شود. قیمت دولتی ذرت و جو نیز ۲۰۰۰ تا ۲۲۰۰ تومان و قیمت آن در بازار آزاد ۵۵۰۰ تومان به‌ازای هر کیلوگرم ذرت و ۶۰۰۰ تومان به ازای هر کیلوگرم جو است.

به گفته میرباقری حدود ۲۰۰۰ تن نهاده دامی دولتی به‌صورت ماهیانه به دامداران در سطح شهرستان تعلق می‌گیرد که این میزان تنها کفاف ۵۰ هزار گوسفند و ۱۰ هزار رأس گاو را می‌دهد و باید برای تأمین نهاده‌های دامی مابقی دام‌ها به سراغ بازار آزاد رفت.

افزایش سرسام آور هزینه‌های دامداری و ثابت بودن درآمد دامدار

او با تأکید بر اینکه عدم افزایش قیمت شیرخام با وجود افزایش هزینه‌های دامپروری کمر تولیدکنندگان را شکسته است، ادامه می‌دهد: به‌دلیل عدم توانایی در تأمین نهاده‌های دامی، بی‌ثباتی قیمت شیرخام و کاهش صرفه اقتصادی این حرفه، بسیاری از دامداران مجبور به فروش دام خود شدند و در این بین احتمال اینکه دام آبستن باشد، بسیار زیاد است که سبب نابودی دام‌های مولد و لطمه به ذخائر ژنتیکی می‌شود.

به گفته مدیر جهاد کشاورزی شهرستان ملایر از ۲۲۰ رأس گوسفندی که چند روز پیش از شهرستان ملایر برای کشتار به اصفهان فرستاده شده است، ۵۰ رأس آن دوقلو آبستن بودند.

میرباقری اضافه می‌کند: قیمت کاه از ۴۰۰ تا ۶۰۰ تومان به ازای هر کیلو در سال گذشته به ۴۵۰۰ تومان افزایش یافته است و این در حالیست که قیمت گوشت گوسفندی ثابت مانده یعنی با افزایش سرسام آور قیمت نهاده‌های دامی و دیگر هزینه‌های دامداری، درآمد دامدار ثابت بوده و تغییری نداشته است.

عدم پاسخگویی رئیس کل بانک مرکزی درباره تأمین ارز برای واردات نهاده‌ها

عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی نیز به خبرنگار ایسنا می‌گوید: یکی از مهم‌ترین مشکلات در حوزه نهاده‌های دامی، عدم تأمین ارز مورد نیاز برای واردات نهاده‌های دامی توسط بانک مرکزی در برهه‌ای از زمان بود و با وجود درخواست‌های کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی از رئیس کل بانک مرکزی، متأسفانه ایشان حاضر به پاسخگویی نشد و یا یک کارشناس عادی را برای پاسخگویی فرستاد.

حجت‌الاسلام احد آزادیخواه مشکل دوم تأمین نهاده‌های دامی را دپو این نهاده‌ها در انبارهای گمرک می‌داند و می‌افزاید: گاهی چهار تا پنج میلیون تُن نهاده دامی در انبارهای گمرک بندر ماهشهر دپو می‌شود که اگر این میزان به عرصه توزیع وارد شود، بسیاری از مشکلات دامداران را مرتفع می‌کند.

آزادیخواه یادآور می‌شود: سامانه بازارگاه که به‌‍منظور ساماندهی به بازار توزیع نهاده‌های دامی توسط وزارت جهاد کشاورزی راه‌اندازی شد، یکسری مشکلات جدی داشت که البته در حال حاضر این مشکلات به حداقل رسیده است.

به گفته نماینده مردم ملایر در مجلس شورای اسلامی در صورت مدیریت تأمین ارز مورد نیاز برای واردات نهاده‌ها، آزادسازی نهاده‌های دپو شده در انبارهای گمرک و حل مشکلات سامانه بازارگاه، امروز با مشکلات جدی در صنعت دامداری کشور مواجه نبودیم.

تداوم این شرایط به‌صورت جدی تا یک ماه آینده

او دلیل مشکلات به‌وجود آمده در صنعت دامداری را سوء مدیریت دانسته و می‌گوید: می‌توان با همین حجم از واردات نهاده‌های دامی و شبکه توزیع، نهاده مورد نیاز دامدار را تأمین کرد اما آنچه امروز ما شاهد آن هستیم، بازار سیاه است.

به گفته آزادیخواه، نهاده‌های وارداتی با ارز ۴۲۰۰ تومانی، در بازار سیاه عرضه شده و بسیاری از مرغداران و دامداران مجبور به تأمین نهاده‌های خود از بازار کاذب بودند.

عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی از برگزاری شش جلسه برای حل مشکلات تأمین نهاده‌های دامی و سرکشی از بنادر توسط اعضای کمیسیون کشاورزی خبر می‌دهد و اضافه می‌کند: در وزارتخانه‌ها از جمله وزارت جهاد کشاورزی، گمرک و بانک مرکزی مسئولیت‌ها را به یکدیگر پاس دادند تا این شرایط ایجاد شد.

او به تداوم این شرایط به‌صورت جدی تا یک ماه آینده اشاره و اظهار می‌کند: امیدواریم از یک ماه آینده وضعیت دام و واردات نهاده‌های دامی تغییر کند تا به شرایط بهتری برسیم