دکتر خلیل علی محمدزاده؛ رئیس اندیشکده سلامت جمعیت و خانواده در کارگاه علمی تخصصی چالش‌های جمعیتی ایران و بررسی راه‌های برون‌رفت از آنها که از سوی گروه معارف اسلامی و دفتر نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی تهران برگزار شد، پنجره جمعیتی را فرصتی برای جهش توسعه‌ای عنوان و اظهار کرد: از این موهبت که کشورمان بیش از 20 سال دیگر از آن برخوردار است باید حداکثر بهره‌گیری را داشت.

وی با اشاره به آمار پایین ازدواج و موالید در ایران و تغییر الگوهای سنتی و رواج برخی سبک‌های زندگی ناسالم و غیرایرانی گفت: در 12 سال اخیر؛ ازدواج 40 درصد و در هفت سال گذشته فرزندآوری 35 درصد کاهش داشته است.

علی محمدزاده در ادامه اظهار کرد: در صورت تداوم این روند سرعت سال‌خوردگی باز هم افزایش خواهد یافت و در سه دهه آینده، ایران در شمار یکی از پیرترین کشورهای جهان قرار خواهد گرفت.

وی با ذکر این مطلب که در سال 2050 یک‌ششم جمعیت دنیا بالای 65 سال سن خواهند داشت، افزود: از این سال به بعد ضمن اینکه پنجره جمعیتی به‌روی ایران بسته خواهد شد نرخ جمعیت سالخوردگی ایران نسبت به میانگین جهانی رشد بیشتری خواهد یافت.

وی جامعه سالمند را دارای توانایی‌های کم برای رقابت و پیشرفت خواند و ادامه داد: یکی از دلایل رشد آهسته اقتصاد ژاپن در سال‌های اخیر به کاهش رشد و افزایش سن سالمندان و به‌تبع آن افزایش سن نیروی کار مربوط می‌شود.

این پژوهشگر حوزه سلامت و جمعیت با ذکر این مطلب که بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته برای مقابله با پیری جمعیت و کاهش زاد و ولد، سن بازنشستگی را افزایش داده‌اند، گفت: برابر بررسی‌های انجام‌شده به‌ازای یک درصد افزایش سالمندی در جامعه، 2.17 درصد GDP کاهش می‌یابد.

این پزشک و استاد دانشگاه در بخش دیگری از سخنان خود ضرورت جذب، حفظ و نگهداری نخبگان را یادآور شد و گفت: آنها منبع بزرگی برای ایده‌ها و باعث نوآوری و شکوفایی کشور هستند و در این ارتباط بایستی مراقبت و مدیریت درستی اعمال شود.

رئیس اندیشکده سلامت جمعیت و خانواده، اهم چالش‌های جمعیتی ایران را تغییرات ساختار سنی جمعیت، سالخوردگی جمعیت، باروری پایین، افزایش مهاجرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی و تأخیر و ناپایداری ازدواج‌ها عنوان کرد.

وی در بخش دیگری از سخنان خود به تأثیر پیشرفت بهداشتی در اقتصاد پرداخت و گفت: جمعیت سالم از یک طرف جمعیتی مولد است؛ هم از لحاظ حضور در محل کار و هم سطوح دانش و مهارت و از طرف دیگر جمعیت سالم یعنی متوسط عمر بیشتر، کاهش اولویت‌های فوری و افزایش پس‌اندازها و سرمایه‌گذاری و به‌عبارتی جمعیت سالم و مولد محور مهم در پیشرفت کشورهاست.

وی تأثیر بهداشت در ساختار و ترکیب سنی جمعیت را پیچیده عنوان و بیان کرد: بهداشت خوب زندگی را طولانی می‌کند و در صورتی که این افزایش مربوط به سال‌های اشتغال و تولید باشد، تأثیرات اقتصادی مثبتی خواهد داشت، ازاین‌رو توجه به سلامت جوانان، زنان و میانسالان مسئله‌ای جدی و مهم است.

علی محمدزاده تأمین، توزیع و گسترش کالاهای تداوم‌بخش زندگی را حائز اهمیت خواند و گفت: همه مردم نیازهای اساسی معینی دارند که زندگی بدون آنها دشوار است. این نیازهای تداوم بخش زندگی شامل غذا، مسکن، سلامتی و امنیت است که وقتی یکی از آنها وجود نداشته باشد یا عرضه آن کم باشد، مانعی در پیشرفت و سرعت سایر امور و کاهش کیفیت و رضایت از روزهای زندگی است.

وی برخی چالش‌های حوزه سلامت باروری را نیز یادآور شد و گفت: افزایش نرخ سزارین که حدود 56 درصد زایمان‌ها را شامل می‌شود و ایران از این حیث در رتبه بالای دنیا قرار دارد، سقط‌جنین‌های خودخواسته که بیشترین علت سقط جنین در ایران است و میزان بالای ناباروری که بخشی از آنها به‌علت ازدواج‌های دیرهنگام است و عارضه تک‌فرزندی و کم‌فرزندی که در مهارت‌های ارتباطی، رفتاری و هیجانی فرزندان اختلال ایجاد می‌کند از جمله مهمترین این چالش‌هاست که بایستی با فرهنگ‌سازی عمومی و بهداشتی و اجرای برنامه‌های جامع و هدفمند به میزان‌های مطلوب نزدیک شوند.