قانون انتخابات مجلس خبرگان رهبری نیازمند بازنگری است؟ ۵ گزاره در تایید نقد روحانی به ردصلاحیت ها در انتخابات خبرگان /چرا مجتهدان شاخص حوزه علمیه تن به کاندیداتوری نمی دهند؟
حسن روحانی در بخشی از نامه خود خطاب به ملت ایران در خصوص دلائل رد صلاحیتش توسط شورای نگهبان درباره عدم انگیزه مجتهدان برای ثبت نام در انتخابات خبرگان یا تخریب آنها سخن گفته بود
حجت الاسلام و المسلمین حسن روحانی پس از ارسال چهار نامه برای بیان موارد و سه نامه برای اعلام مستندات ردصلاحیت خود در انتخابات ششمین دوره مجلس خبرگان رهبری، در نامه‌ای تفصیلی خطاب به ملت ایران، گزارشی از دلایل طرح شده توسط شورای نگهبان را ارائه داد.
وی در بخشی از این نامه تاکید کرده؛ «من می‌دانم که علت حساسیت برای حضور برخی از منتخبان تأثیرگذار ملت در مجلس خبرگان رهبری به ویژه در این دوره چیست و چرا بسیاری از مجتهدان، یا انگیزه ثبت‌نام در انتخابات خبرگان را نداشتند یا ردصلاحیت شدند یا تخریب شدند.»
آنچه حسن روحانی در این نامه درباره عدم کاندیداتوری بسیاری از مجتهدان یا بی انگیزگی آنها برای ثبت نام در انتخابت خبرگان یا ردصلاحیت شان مورد اشاره قرار داده، حرف ناگفته ای نیست و برخی دیگر از کاندیداهای انتخابات مجلس خبرگان ششم در ایام تبلیغات انتخاباتی و در قالب مصاحبه با خبرگزاری خبرآنلاین به آن اشاره کرده بودند.
انصاری: روحانیون آبروی خودشان را از جوی آب نگرفته‌اند
آنگونه که مجید انصاری، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام به خبرگزاری خبرآنلاین گفته بود:«به دلیل برخورد بد و رد صلاحیت‌هایی که در انتخابات ادوار سابق مجلس خبرگان انجام دادند، در این دوره از انتخابات مجلس خبرگان تعداد زیادی به هیچ وجه حاضر نشدند اسم بنویسند چراکه آبروی خودشان را که از جوی آب نگرفته‌اند. کما اینکه سید حسن آقا در انتخابات این دوره مجلس خبرگان ثبت‌نام نکرد.»
وی ادامه داد:« افراد متعددی را در حوزه می‌شناسم که اگر باسوادتر از برخی از اعضای شورای نگهبان در فقه و اصول نباشند، کمتر از آنها نبودند اما اطلاعات‌شان در حوزه مسائل سیاسی، اجتماعی و مدیریت که اساس کار خبرگان رهبری است، حتماً بیشتر از برخی اعضای شورای نگهبان بوده اما همین افراد ردصلاحیت شدند یا دعوت به امتحان شدند و اصلاً به آنها برخورده است.»
انصاری همچنین بیان کرده بود :«در حال حاضر افرادی را داریم که اینها حدود ۱۵ یا ۲۰ سال در حوزه درس خارج می‌دهند و شاگردان آنها در انتخابات مجلس خبرگان پذیرفته می‌شوند اما خود آنها پذیرفته نشدند. حداقل در دوره قبل انتخابات مجلس خبرگان شرایط به این ترتیب بود، چنانچه قرار بر این بود جریان فکری نزدیک به آیت‌الله هاشمی رفسنجانی حذف شوند که از دم حذف کردند.»
هادی صادقی: برخی چهره های مشهور بخاطر آزمون شورای نگهبان، کاندیدا نشدند
حجت الاسلام هادی صادقی رئیس مرکز توسعه حل اختلاف قوه قضاییه نیز در گفتگو با خبرآنلاین تصریح کرده بود:« معلوم است وقتی هر فرد مشهوری حذف شود طبیعتا کسانی که به او علاقمند هستند، یک خرده ناراحت می‌شوند یا زیاد ناراحت می‌شوند و بعضی‌هایشان هم ممکن است بگویند: «ما دیگر شرکت نمی‌کنیم» و این طبیعی است و اتفاق می‌افتد، اما به هر حال باید اول بدانیم که شورای نگهبان نمی‌گوید ما رد صلاحیت می‌کنیم، معمولا می‌گویند ما عدم احراز داریم و احراز نمی‌کنیم که این فرد صلاحیت دارد و این یک پله پایین‌تر از رد صلاحیت است، البته بعضا ممکن است رد صلاحیت باشد اما در اکثر موارد عدم احراز است.»
وی همچنین در جای دیگر می گوید: «در دوره قبلی افرادی را داشتیم که بسیار معروف و مشهور و شناخته شده بودند که حاضر نشدند آزمون بدهند و چون حاضر نشدند آزمون بدهند و می‌گفتند ما را همین‌طور قبول کنید و فقهای محترم شورای نگهبان هم قبول نداشتند و می‌گفتند که ما نمی‌دانیم شما واقعا مجتهد هستید یا خیر و باید تشریف بیاورید و آزمون بدهید و فقط دعوا سرهمین یک بخش بود. این مسئله باعث می‌شود بعضی افراد حاضر نشوند که به این فضا بیایند و به همین دلیل گفتم که اگر قانون اصلاح شود و شفاف‌تر شود، افراد بیشتری را برای ورود به این عرصه حاضر می‌کند، این یکی از عوامل است. عامل دیگر این که ممکن است افرادی به دلایل بعضی عمل‌کردهایشان مورد انتقاد قرار گرفته باشند و همین انتقادات سبب شود در نظر فقهای محترم شورای نگهبان در صلاحیت آن افراد خدشه وارد شود و این هم یکی از عواملی است که ممکن است باعث حذف برخی افراد شود، به عنوان مثال ممکن است عوامل سیاسی، اجرایی یا مسئله التزام به اسلام و ولایت فقیه و یا چیزهای دیگری از این قبیل باشد. پس یک بخش علمی دارد و یک بخش هم امور این چنینی هستند و همه اینها می‌توانند اثرگذار باشند.»
انتقاد اسماعیلی از واگذاری صلاحیت کاندیداهای خبرگان به شورای نگهبان
محسن اسماعیلی، چهره میانه رو مجلس خبرگان پنجم نیز در این باره در مصاحبه ای با خبرگزاری خبرآنلاین گفته بود:«هر رد صلاحیت یک فامیل، یک خاندان و نه یک فرد را مسئله‌دار می‌کند. یعنی یک کسی آمده فرم را امضا کرده و می‌گوید من جمهوری اسلامی را قبول دارم، قانون اساسی و رهبری را قبول دارم اما ما می‌گوییم نه! قبول نداری! باز اعتراض می‌دهد می‌گوید من قبول دارم! ما می‌گوییم نه! قبول نداری! این منطقی نیست. مگر دلیل بسیار بسیار مهمی داشته باشیم.»
وی با انتقاد از واگذاری صلاحیت های کاندیداهای خبرگان به شورای نگهبان نیز گفته بود: «واگذار شدن تایید صلاحیت خبرگان و مجتهدان به شورای نگهبان باعث شده بعضی‌ها شرکت نکنند. من نسبت به خودم عرض کنم یقین دارم بسیاری از افراد در حوزه‌های علمیه هستند که صلاحیت علمی‌شان حتماً از من بیشتر است ولی اصلاً ثبت‌نام نکردند.»
رازینی: چطور شورای نگهبان صلاحیت فردی که استاندار یا قاضی بوده را احراز نمی‌کند؟
حجت الاسلام و المسلمین علی رازینی چهره دیگری بود که درباره تبعات رد صلاحیت های شورای نگهبان در مصاحبه ای با خبرگزاری خبرآنلاین خاطرنشان کرده بود: «اگر کسی بوده که مثلا مغازه داشته و کاسبی می کرده و جای دیگر نبوده می گویند تو صلاحیتت احراز نشده است این طبیعی است. اما کسی که چند دوره استاندار، فرماندار و قاضی بوده و مسئولیت های خاصی داشته است می گویند که ما احراز نکردیم. خب چرا احراز نمی کنید؟ بالاخره شما سازوکارهایی در وزارت اطلاعات، نیروی انتظامی و سپاه دارید و باید ابزارهایی داشته باشید. چرا باید این موارد را عدم احراز کنید؟»
وی با انتقاد از برگزاری آزمون برای کسانی که مجتهد هستند، گفت:« وقتی برای دادستان کل کشور یا رئیس دیوان عالی کشور قانون گفته شده که باید مجتهد باشد و تشخیص آن را به قوه قضائیه محول کرده است و رئیس وقت قوه قضائیه او را به عنوان دادستان و رئیس دیوان منصوب می کند، معلوم است که قانونگذار به آن آقا اینقدر صلاحیت قائل بوده که یک مجتهد را تعیین کند و اگر در تعیین مجتهد مشکل دارید باید به همان قانون ایراد بگیرید. وقتی قبول کردید که رئیس قوه قضائیه دادستان کل را تعیین کند و مجتهد باشد دیگر نباید بعد از اینکه این آقا در انتخابات خبرگان شرکت کرد، زیر ذره بین قرار دهید و بگویید دوباره امتحان دهد.»
پورمحمدی: شرایط مجلس خبرگان را باید خود اعضا بیان کنند
از سوی دیگر، مصطفی پورمحمدی دبیر عالی جامعه روحانیت مبارز نیز در مصاحبه با خبرگزاری خبرآنلاین درباره رد صلاحیت های انتخابات مجلس خبرگان و تاثیر آن بر عدم کاندیداتوری چهره های شاخص حوزه، گفته بود: «افراد شایسته هستند کمااینکه تعداد زیادی هم از نظر شرایط علمی، اخلاقی، درک سیاسی و هم صلاحیت‌های مختلف، واجد شرایط هستند، بنابراین از این جهت کمبود نداریم. برای حضور افراد در انتخابات یک موضوع این است که باید تشویق کنیم، به این ترتیب که از قبل سازوکاری را تمهید کنیم که امکان حضور این افراد فراهم شود، البته نوع گزینش هم باید به نحوی باشد که قدرت جذب بیشتری داشته باشد.
نکته دیگر این است که خودم با برخی از فقهای شورای نگهبان صحبت کردم، آنها هم همین اشکال را قبول داشتند و حرف‌شان این است که این در اختیار خود مجلس خبرگان است. به این معنی که خود مجلس خبرگان باید درباره قانون انتخابات و شرایط خبرگان تصمیم بگیرد و کس دیگری حق دخالت و حتی حق تفسیر قانونش را هم ندارد. یعنی برعکس مواد دیگر قانون اساسی که به عهده شورای نگهبان است، این ماده مربوط به مجلس خبرگان است.»
وی در جای دیگری هم تصریح کرده بود:« شرایط مجلس خبرگان را باید خود اعضا بیان کنند، اگر بگویند که این تعداد فقیه، این تعداد مدیر ، این تعداد حقوقدان، این تعداد نظامی برجسته در مجلس خبرگان حضور داشته باشند که می‌خواهند شئون نظامی رهبری را همراهی، همکاری و به رهبری کمک کنند، ظاهراً منع قانونی ندارد بلکه می‌شود گفت دلالت ضمنی هم دارد چون قانونگذار گفته وظایف و یکی از این وظایف این است که شرایط آن انتخاب کامل و جامع به عهده خود خبرگان گذاشته شده است.»
مُهر قرمز رد صلاحیت
از میان ۵۱۰ داوطلب ثبت نام کرده در انتخابات مجلس ششم خبرگان رهبری، صلاحیت ۱۴۴ نفر توسط شورای نگهبان تأیید شده و ۳۶۶ نفر یا انصراف داده اند یا مُهر قرمز ردصلاحیت بر پرونده شان نقش بسته است. در میان رد صلاحیت شدگان، علاوه بر حسن روحانی، نام سیدمحمود علوی وزیر اطلاعات دولت های یازدهم و دوزادهم بود که سابقه عضویت در ادوار چهارم و پنجم مجلس خبرگان را نیز در کارنامه خود دارد.
همچنین، در انتخابات پنجمین دوره مجلس خبرگان نیز کاندیداهای برجسته ای چون حجت الاسلام و المسلمین سیدحسن خمینی، آیت‌الله موسوی بجنوردی عضو سابق شورای عالی قضایی و مجید انصاری عضو مجمع روحانیون مبارز و مجمع تشخیص، مُهر قرمز رد صلاحیت شورای نگهبان بر روی پرونده هایشان زده شده بود
