تغییر مسیر قطار یارانه نقدی

همشهری: آخرین یارانه نقدی 45 هزار و 500 تومانی دولت محمود احمدی‌نژاد، روز شنبه به‌حساب سرپرستان خانوار واریز خواهد شد.

آیا این آخرین باری است که همه ایرانیان دریافت‌کننده یارانه نقدی هستند آیا تغییر دولت، روند فعلی ادامه پیدا می‌کند؟ به راستی دولت یازدهم با حجم بالای کسری ناشی از اجرای ناقص قانون هدفمندی یارانه‌ها و ناهمخوانی دخل و خرج اجرای این قانون چه خواهد کرد و آیا می‌خواهد با دخل و تصرف در منابع ناشی از آزادسازی قیمت‌ها همچنان به واریز یارانه‌های نقدی به شیوه کنونی ادامه دهد و بر حجم کسری بودجه و افزایش نقدینگی بیفزاید یا اینکه تدبیر دیگری را رو خواهد کرد؟

 اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها در دی‌ماه 1389تا پایان تیرماه امسال یعنی در31‌ماه به حدود 75میلیون نفر یارانه‌بگیر بالغ بر 3400میلیارد ‌تومان در‌ماه و در مجموع بیش از 105هزار میلیارد تومان یارانه نقدی پرداخت شده، درحالی‌که برخی برآوردها نشان می‌دهد حداکثر 60درصد از مبلغ پرداختی از محل تعیین شده در قانون تأمین شده است.

منتقدان و نمایندگان ناظر بر اجرای این قانون در 2سال اخیر بارها نسبت به عدم‌همخوانی درآمد و هزینه دولت در پرداخت یارانه نقدی از عدم‌اختصاص سهم تولید و جابه‌جایی و دستکاری در بودجه برخی سازمان‌ها و دستگاه‌ها در تأمین یارانه نقدی انتقاد کرده‌اند.

پیش از این حسن روحانی رئیس دولت یازدهم با تأکید بر اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها وعده داده بود که دولت او تلاش خواهد کرد تا قانون را اجرا کند. تأکید او نشان خواهد داد که در 4سال پیش رو بازنگری و واقع‌بینی در دخل و خرج پول‌های ناشی از آزادسازی قیمت انرژی جدی است، هرچند پیش‌بینی‌ می‌شود که میزان یارانه‌های نقدی کم نشود. پس از انتخاب روحانی به مقام ریاست‌جمهوری آینده ایران، محمدباقر نوبخت از مشاوران و چهره‌های اقتصادی به رئیس‌جمهور منتخب، از تصمیم احتمالی دولت آینده برای حذف یارانه نقدی اقشار پردرآمد به‌ویژه 2دهک دارای بالاترین میزان درآمدی خبر داد.

سؤال جدی پیش روی تیم اقتصادی دولت آینده اما این است که سازوکار پیش‌بینی شده برای حذف تعدادی از یارانه نقدی‌بگیران چیست و از چه میزان کارایی برخوردار خواهد بود، هرچند مشخص نیست حذف این افراد اختیاری خواهد بود یا اجباری؟ در دولت دهم یکی از روش‌های پیش‌بینی شده برای پرداخت هدفمند یارانه‌های نقدی، استفاده از اطلاعات اقتصادی خانوار و خوشه‌بندی آنها از حیث درآمدی بود اما ناکافی بودن این اطلاعات و طرح انتقادهای گسترده از ابهام‌های روش خوشه‌بندی خانوارها، دولت را به عقب‌نشینی وادار کرد و در نهایت گزینه حذف یارانه‌های نقدی افراد با روش اختیاری به اجرا درآمد که در اجرا به شکست انجامید. در حال حاضر دست‌کم 2میلیون ایرانی مقیم دیگر کشورها یارانه نقدی دریافت می‌کنند.