نامه سعید نمکی به سعید جلیلی: چین تحریم‌ها را بهانه عدم عقد قرارداد واکسن کرد/ ورود انبوه واکسن در تابستان ۱۴۰۰ نتیجه دیپلماسی مقتدرانه نبود
دکتر سعید نمکی، وزیر بهداشت و درمان دولت دوازدهم در نامه‌ای به سعید جلیلی، کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری چهاردهم، به اظهارات او در مناظره‌های انتخاباتی درباره واردات واکسن کرونا پاسخ داد
متن نامه دکتر نمکی به این شرح است:
«به نام خداوند جان و خرد
کزین برتر اندیشه برنگذرد
جناب آقای دکتر جلیلی کاندیدای محترم راه یافته به دور دوم انتخابات ریاست جمهوری
با سلام و احترام
در دو شب مناظره پیاپی به موارد متعددی اشاره فرمودید که از میان آن‌ها بیان قصور دولت دوازدهم در آوردن واکسن و مرگ‌ومیر ناشی از آن به بهانه انسداد امور به علت تحریم و عدم پذیرش FATF هر دو شب تکرار شد.
هفته پیش درست در چنین روزی پس از چند سال سکوت، متعاقب ادعای مکرر در کامیابی دولت شهید رئیسی در مدیریت کرونا و مقایسه آن با دولت قبل، به دلیل پرهیز از بیانی که موجب تضعیف دولت ایشان شود، چون یکی از کاندیداها، خدمت شبانه‌روزی مدافعین سلامت را به واژه خیانت آلود، سکوتم را به نیت دفاع از حریم آنان که در این راه جان فدا کردند، شکستم و مواردی را سرگشاده و مختصر به استحضار مردم شریف رساندم. جایگاه و شخصیت ایشان متفاوت بود. می‌دانستم که قرار نیست بماند و پس از ایفای نقش صحنه را ترک می‌کند لذا نگارش آن سطور متفاوت بود و چنانچه پیش‌بینی کردم در همان شب کناره‌گیری کرد.
اما حضرتعالی که بیان فرمودید حدود یک دهه مطالعه کرده‌اید و از سوی دیگر یکی از دو بزرگواری هستید که در کارزار انتخابات مهم و سرنوشت‌ساز این هفته مدعی سکانداری کشوری پهناور آن هم در شرایطی حساس هستید نه به نیت کاهش آرایتان و سنگین‌تر کردن رأی رقیبتان بلکه با مسئولیت امر به معروف و نهی از منکر و اینکه شاید در مطالعات ده ساله‌تان آنچه دریافت فرموده‌اید مقرون به صحت نباشد و آگاه‌تر هر کجا که بودید اظهارنظر فرمائید مواردی بیان می‌شود.
۱. تحریم و فشارهای ناشی از آن در ایام تلخ و غافلگیرکننده پاندمی کرونا یکی از ملال‌آورترین اهرم‌های فشار در آن روزگار سخت بود. در کتاب «روزنگار کرونا» که مدت‌هاست نگاشته‌ام و منتظرم در شرایطی آرامتر جهت پرهیز از بهم‌ریختگی اذهان و افکار عمومی منتشر کنم به تأثیر این پدیده آزاردهنده اشاره کرده‌ام.
– گرچه با پیش‌بینی طوفان در راه علیرغم اظهارنظر یکی از نزدیکان جنابعالی که طرح موضوع را بهانه‌ای برای کاهش مشارکت مردم در انتخابات آن زمان ارزیابی می‌کرد مقدار قابل توجهی ماسک و گان برای سربازان خط مقدم این مبارزه نفسگیر با ویروسی مرموز و ناشناخته که بزرگترین بلای دو قرن اخیر را به همراه داشت تهیه کرده بودیم مع‌الوصف با گسترش امواج بیماری و نیاز به ماسک و لوازم مورد نیاز به هرکجا می‌توانستیم مراجعه کردیم و نیاز جهانی از یکسو و برای ما بطور مضاعف بهانه تحریم از سوی فروشندگان که اکثر آن‌ها اروپائی بودند از سوی دیگر دایره را بر ما تنگ‌تر می‌کرد. یک شب که موفق به خرید و انتقال محموله‌ای شدیم و خرسند از اینکه فردا صبح دریافت می‌کنیم – همکار پرتلاشم آقای دکتر یوسفی از هیأت امنای ارزی ساعت ۲ بامداد خبر داد هواپیما در فرودگاه دوحه توقیف شد و خدا می‌داند که تا صبح بر من و همکارانم چه گذشت و نمی‌دانستم این خبر را به آنان که مژده توزیع سریع داده بودیم چگونه منتقل کنیم؟!
– اولین بار مطلع شدیم که کره جنوبی کیت تشخیص سریع را ساخته که با استفاده از ظرفیت سفیر محترم در سئول و کلیه امکانات موجود پیگیری کردیم که متاسفانه پس از مدت‌ها دوندگی لحظه آخر که حتی برنامه حمل ارسال شده بود اعلام کردند متأسفانه به دلیل تحریم معذوریم.
– انتقال پول معاهده کوواکس به دلیل تحریم‌های بانکی و غیره حداقل ۷۰ روز معوق ماند و پول ما در یک بانک شرقی معطل بود و حداقل دو بار مهلت مقرر برای پرداخت تمدید شد که در این راستا برادر عزیزم آقای دکتر اسدی لاری با آنکه دو دسته گل معطرش در آسمان پرپر شده بودند با آن داغ جگرسوز لحظه‌ای از پیگیری نایستاد تا بتواند مانع از حذف سهمیه جمهوری اسلامی ایران از لیست سازمان جهانی بهداشت و تخصیص سهمیه‌مان به کشورهای دیگر شود.
– واکسن سینوفارم چین در تاریخ ۱۳۹۹/۱۰/۱۱ از وزارت بهداشت چین اجاره مصرف گرفت ولی ما از تابستان همانسال با رایزنی‌های سفیر محترم کشورمان در پکن پیگیر عقد قرارداد بودیم. بزرگترین بهانه دولت چین که ظاهراً از هم‌پیمانان کشورمان بود برای عدم عقد قرارداد، مشکلات تحریم آمریکا بیان می‌شد. پس از ماه‌ها رایزنی و بحث فنی موافقت کردند که واکسن را تحویل صلیب سرخ دهند و تحویل‌گیرنده داخلی هلال احمر باشد و کلیه واریزی‌ها به حساب صلیب سرخ صورت پذیرد و حتی ما نباید اسم واکسن و کشور سازنده را اعلام کنیم که شرکت سازنده مورد خشم و بی‌مهری شرکت‌های آمریکائی سازنده مواد اولیه تولید واکسن قرار نگیرد. کلیه مدارک و مستندات موجود است.
ورود انبوه واکسن در تابستان ۱۴۰۰ نتیجه دیپلماسی مقتدرانه نبود، حاصل مذاکرات و قراردادهای قبلی، افزایش پوشش واکسیناسیون مورد قبول در کشورهای سازنده و فروکش کردن پاندمی در جهان و همچنین راه‌اندازی پلن‌تهای متعدد در جهان بود که تولیدشان از تیرماه به بعد به بازار جهانی عرضه شد. البته این عرایض، کم‌مقدار شمردن زحمات همکاران ارجمندم در وزارت بهداشت نیست که همواره بدون توجه به رفت‌وآمد دولت‌ها و دگرگونی نگاه سیاستمداران با پایبندی به سوگندشان برای خدمت به مردم ایستاده‌اند و نیک می‌دانند که «سیاستمداران میهمانان تاریخ و زنان و مردان صدیق و خدمتگزار صاحبان تاریخند.»
۲. تنگناهای ناشی از فشار جهانی هرگز ما را به تسلیم وا نداشت. در طول ایام کرونا که خیلی از کشورها بیماران کرونائی آن‌ها در حیاط بیمارستان‌ها و پارک‌ها آواره بودند حتی نگذاشتیم یک بیمار غیرکرونائی هم بدون تخت و مراقبت‌های ویژه بماند. به همت مردم و همراهی همه دستگاه‌ها و سازمان‌های مردم‌نهاد و عنایت پروردگار دو ماهه ماسک و گان انقدر تولید کردیم که صادر شد.
صدها بیمارستان و مرکز درمانی بیماران بستری را به اکسیژن‌ساز مجهز کردیم. داروهای مورد نیاز را به سرعت در کشور ساختیم که موجب حیرت همسایگانمان شد. ساخت واکسن داخلی را آغاز کردیم و در آخر خردادماه ۱۴۰۰ به مرحله آمادگی برای مصرف رساندیم. بفرمائید آمار مصرف ارز را در سال پر بلا و پرمصرف کرونا یعنی سال ۱۳۹۹ برای دارو و تجهیزات پزشکی برایتان بیاورند. ببینید با تکیه بر تقویت تولید داخل در سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۴۰۳ که سال‌های آرام کشور بود چقدر ارز مصرف کردیم.
طرح ابتکاری ما که مزین به نام سردار شهید سلیمانی عزیز بود در بیماریابی و درمان سرپائی با کمک سازمان‌های مردم‌نهاد، هلال احمر، نظام پزشکی و نیروهای مسلح الگوئی برای کشورهای دیگر شد که اسناد آن موجودست و در این سطور نمی‌گنجد. این‌ها و ده‌ها شیوه مبتنی بر اعتماد به قدرت و توان ملی این سرزمین نقاط قوت تیم ما در مدیریت بیماری بود.
دفاع در مقابل هولناکترین پاندمی تاریخ پس از طاعون همچون دفاع مقدس توسط یک دولت و یک گروه که مورد بی‌التفاتی جنابعالی است صورت نگرفت، بلکه توسط ملتی فهیم و دلاور انجام شد که در خط مقدم مدافعین سلامت و در کنارشان و همراهشان همگان بودند. یک دستاورد بزرگ ملی بود که هرگز به نام یک گروه مصادره نخواهد شد. این دستاورد عظیم در شرایط سخت تحریم را بی‌مقدار نکنیم که بی‌تردید از آه آنان که شبانه‌روز در لباس‌هایی که دقیقه‌ای تحملش را نداریم خدمت کردند و پروانه‌وار گرد بیمارانی گشتند که حتی عزیزانشان از آن‌ها فاصله می‌گرفتند؛ گرفتارمان می‌کند.
اما امروز جناب آقای دکتر جلیلی به داده‌هایتان از سوی مشاورین ارجمند بیفزائید:
۱. اقلام قابل توجهی از داروها و تجهیزات پزشکی مورد نیاز مردم نایاب و کمیاب است که گروهی شبانه‌روز تلاش می‌کنند تا برای بیماران خاص و صعب‌العلاج و بیماران نیازمند اعمال جراحی با دور زدن تحریم‌ها با قیمت‌های گزاف تهیه کرده به دست مردم برسانند. بی‌تردید تاوان این تنگنا را بیماران نیازمند می‌پردازند.
۲. در دو سال گذشته در نشست‌های تخصصی مکرر گفته‌ام که معیشت نامطلوب مردم و حذف پروتئین به دلیل گرانی غیرقابل تحمل از سوی تهیدستان موجب شده که کالری دریافتی بیشتر از نشاسته و قند تأمین شود. این سوءتغذیه ناشی از تورم لجام‌گسیخته و حاصل گرانی متأثر از تحریم‌ها مشکلات جبران‌ناپذیری برای نظام سلامت در پی دارد.
۳. بی‌ثباتی نرخ ارز و ذوب شدن دارائی های مردمی که ریال دریافت می‌کنند، عدم امید به آینده و اشتغال برای جوانان بدلیل عدم سرمایه‌گذاری کافی بخصوص از طرف‌های خارجی، تعطیلی صنایع و بیکاری و در پی آن نابسامانی نان‌آوران خانواده‌ها روزگار نامطلوبی را در بهداشت روان جامعه فراهم نموده که این ناهنجاری‌های روانی سلامت جامعه را با خطر جدی روبرو کرده است. افزایش موارد افسردگی، خشونت و خودکشی آن هم در جامعه تحصیل‌کرده زنگ خطر جدی است که نمی‌توان پنبه در گوش کرد و از تاثیر فشارهای ناشی از نامهربانی‌های داخلی از یکسو و بی‌ثباتی اقتصادی متاثر از سوءمدیریت و تحریم‌ها بر روان‌های فرسوده بی‌اعتنا بود. شاید برای گروهی آنچه بیان شد حاصل ایستادگی بر مبنای یک باور باشد ولی برای مردم نیازمند و دردمند و خدمتگزاران نظام سلامت یک مصیبت مستمر و استخوان‌سوز است. که به قول شیخ اجل سعدی:
فرشته‌ای که وکیل است بر خزائن باد
چه غم خورد که بمیرد چراغ پیرزنی
والسلام
دکتر سعید نمکی
سیزدهم تیرماه ۱۴۰۳
