اثرات منفی و رفتاری مجتمع های خرید
مال‌ها یا مجتمع‌های تجاری چندمنظوره اگرچه این روزها به دلیل تنوع و تمرکز کالا،دسترسی آسان،جذابیت بصری و ارائه خدمات لوکس مورد استقبال اقشار مختلف جامعه قرار گرفته‌اند، اما یک آسیب‌شناس اجتماعی معتقد است اثرات منفی این فضاها بر جامعه بیشتر است و جامعه را به سوی مصرف گرایی سوق می‌دهد.
دکتر مجید ابهری در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه عرضه کالا به صورت متمرکز و تهیه اقلام مورد نیاز بدون گردش زیاد و ترافیک از نکات مثبت “مال‌ها” است، اظهار کرد: با این حال اما تغییر سبک زندگی مردم ، تبلیغات گسترده ماهواره‌ای، تلویزیون و فضای سایبری باعث ایجاد نیاز کاذب و میل خرید اضافی در مردم شده و جامعه را به سوی مصرف‌گرایی و اشراف‌زادگی سوق می‌دهد.
وی ادامه داد: اقلام مورد نیاز هر خانواده معمولا به دو شکل عمده یا خرده خریداری می‌شود و مراکز عرضه اقلام مورد نیاز نیز به شکل سنتی و به صورت مغازه‌های اطراف خانه و مراکز فروش عمده در میادین است؛ اما اخیرا و خصوصا در دو دهه اخیر فروشگاه‌هایی به نام “مال ” با تقلید از الگوی آمریکایی با نام‌های مختلف ، شکل و سبک خارجی ایجاد شده‌اند که هم به عنوان گردشگاه قلمداد می‌شوند و هم بسیاری از خانواده‌ها کالای مورد نیاز خود را از این گونه اماکن تهیه می‌کنند.
این آسیب‌شناس و رفتارشناس اجتماعی افزود: از نگاه رفتار شناسی چیدمان، تازگی اقلام، ظاهر و بسته‌بندی، وارداتی بودن بسیاری از آنها و نورپردازی‌های مختلف باعث ایجاد جذابیت و نیاز کاذب در مصرف کننده می‌شود. همچنین تنوع کالا به شکلی است که ده‌ها اقلام مختلف در مقابل چشمان افراد قرار دارند و فرد دچار گیجی انتخاب شده و کالایی را برمی‌دارد که ممکن است مورد نیاز ضروری او با این تعداد نباشد و یا ممکن است منجر به وارونگی خرید شود. یعنی فرد برای خرید جنس خاصی به آن مرکز مراجعه کرده و موقع خروج جنس دیگری را خریداری می‌کند که اصلا به آن نیاز نداشته است.
ابهری تصریح کرد: متاسفانه در جامعه ما مراکز نشاط و تفریح محدود یا گران است. بنابراین نوعی تفاخر ،فخر فروشی، چشم هم چشمی در خرید کالا از اینگونه مراکز در میان بعضی از خانواده‌ها روی می‌دهد که تحمیل هزینه ناخواسته در سبد اقتصادی خانواده را در بر دارد. از طرفی مغازه‌داران سنتی و محلی میان چرخ‌های عظیم و متنوع اینگونه مال‌ها فرسوده و شکسته می‌شوند . حتی در بسیاری از موارد کالای آنها ارزانتر نیز هست. به همین سبب تغییر سبک زندگی مردم و تبلیغات گسترده ماهواره‌ای، تلویزیون و فضای سایبری باعث ایجاد نیاز کاذب و میل خرید اضافی در مردم شده و جامعه را به سوی مصرف‌گرایی و اشراف‌زادگی سوق می‌دهد.
وی در ادامه اظهار کرد: از نگاه آسیب‌شناسی اجتماعی، علی‌رغم کنترل‌های امنیتی در اینگونه مراکز بارها اتفاق افتاده است جیب یا کیف فردی مورد سرقت قرار گیرد، بنابراین از نظر میزان بزهکاری و ازدحام، بازار مناسبی برای بزهکاران از نظر مزاحمت کلامی و فیزیکی برای زنان و از نظر انجام سرقت و امثال آن بوده است. این در حالی است که بارها اینگونه افراد توسط انتظامات این مراکز دستگیر شده‌اند اما ظاهرا بزهکاران تمامی ندارند.
ابهری در پایان افزود: بازارگردی، پاساژگردی، ویترین‌گردی مخصوصا برای جوانان فرآیند برندگرایی را ایجاد و تقویت می‌کند. همچنین با توجه به زندگی ماشینی و گرفتاری‌های روزمره زنان و مردان و با توجه به فعالیت اینگونه مراکز تا پاسی از شب، وجود این “مال‌ها”و عرضه کالا به صورت متمرکز در آنها به نحوی که سایر اقلام را می‌توان بدون گردش زیاد و ترافیک از یک نقطه تهیه کرد مثبت‌ترین امتیاز اینگونه مراکز است .
