ترور ژنرال سلیمانی مهمترین اتفاق خاورمیانه در سال 98 بود
«سینا عضدی» معتقد است ترور ژنرال سلیمانی بزرگترین اتفاق در خاورمیانه در سال ۹۸ بود.
ماهیت و سنخ نظام بین المللی یکی از موضوعاتی است که در نظریه‌های روابط بین الملل مورد توجه بوده و هست. برخی معتقد هستند که منطق حاکم بر نظام بین الملل و روابط بین الملل منطق آنارشی (نظم هابزی) است.
در مقابل این دیدگاه برخی نظریه پردازان با نگاهی خوشبینانه به ماهیت و سرشت انسان، نظام و روابط بین الملل و روابط میان کشورها را مبتنی بر همکاری (نظم کانتی) می‌دانند. برخی نیز معتقدند که منطق حاکم بر نظام بین الملل و روابط میان واحدهای سیاسی مبتنی بر رقابت (نظم لاکی) است که این رقابت الزاماً منازعه آمیز نیست.
در این میان منطق «ماکیاولیستی» نیز وجود دارد که البته در نگاه هابزی به نظام بین الملل نیز به نوعی وجود دارد مبنی بر اینکه «هدف وسیله را توجیه می‌کند.»
به نظر می‌رسد در نظام بین الملل «سیاست قدرت» وجه غالب رفتاری بازیگران هست. در این میان «سیاست هویت» نیز روندهای داخلی و بین المللی کشورهای متعلق به مکتب لیبرال دموکراسی را وارد مراحل تازه ای کرده است. برگزیت و ظهور ترامپ و قدرت یابی جریان‌های راست افراطی و ناسیونالیسم را می‌تواند عینیتی از «سیاست هویت» دانست که مسلماً در سالهای آینده تأثیرات بیشتری بر روابط بین المللی کشورها در نتیجه تغییرات در ساختارهای داخلی خواهد داشت.
خبرنگار مهر در گفتگو با «سینا عضدی» محقق کنونی شورای آتلانتیک به بررسی مهمترین تحولات نظام بین المللی در سال ۱۳۹۸ شمسی پرداخته است که در ادامه می‌آید. وی محقق سابق دانشگاه پرینستون آمریکا و مرکز ویلسون نیز بوده است.
* مهمترین دلایل اقبال به راستگرایان و ناسیونالیستها در اروپا و آمریکا چیست؟
به نظر من اقبال آنها به خاطر سیاست‌های ضد مهاجرتی و تأکید آنها بر هویت اروپایی بودن یا امریکایی بودن است. بعد از چند دهه که سیاست جهانی شدن (globalization) و مهاجر پذیری رواج داشت بسیاری به خصوص در اروپا نگران ورود مهاجرانی هستند که از نظر آنها با ارزش‌های اروپایی سازگار نیستند (تأکید می‌کنم به زعم آنها).
این موضوع حتی به نظر من در مورد برگزیت هم مشهود بود برای اینکه بریتانیا به طور سنتی نقش balancer را در میان قدرت‌های اروپایی بازی می‌کرد و هویت انگلیسی را مجزا از هویت اروپایی می‌دید.
ولی، ظرف چند دهه گذشته سرنوشت بریتانیا عملاً با سرنوشت بقیه اروپا گره خورده بود. به اضافه ورود مهاجران (حتی اروپایی) که در اقتصاد بریتانیا مشغول به کار بودند و باعث از کار بیکار شدن شهروندان دیگر بودند.
در امریکا فکر می‌کنم این موضوع کمتر قابل مشاهده است، ولی ظهور ترامپ نشانه قوی است از نارضایتی قشری بزرگی از جامعه امریکا، به خصوص در مناطق غیر شهری (همان پدیده برگزیت).
* یکی از مهمترین مسائل مرتبط با تحولات خاورمیانه اعلام آمریکا مبنی بر خروج نیروهایش از این منطقه بود. ولی در عمل این موضوع رخ نداده است. به نظر شما آمریکا در چه صورتی نیروهای خود را از منطقه خارج می‌کند؟
ظرف ۲ دهه گذشته رؤسای جمهور امریکا همگی از جمله اوباما و ترامپ تاکید داشته اند که این کشور بالاخره باید از خاورمیانه بیرون برود و توجه خود را به شرق آسیا معطوف کند ولی در عمل این امر محقق نشده به خاطر اینکه متحدین امریکا به خصوص عربستان نگران هستند که با خروج امریکا به عنوان قدرت اصلی، ثبات این منطقه به خطر خواهد افتاد و ایران خواهد توانست به عنوان قدرت اصلی منطقه ظهور کند.
فکر می‌کنم متحدان امریکا تا آنجا که امکان دارد سعی خواهند کرد که امریکا را درگیر معادلات این منطقه کنند تا به زعم آنها خطر ایران دفع شود.
* یکی از مشکلات اساسی آمریکا در حال حاضر و در آینده چین است. در اسناد مختلف امنیتی غربی از جمله در بیانیه کنفرانس امنیتی مونیخ چین به همراه روسیه به عنوان تهدید مطرح شده اند. آمریکا چگونه قادر خواهد بود چین را مهار کند؟ آیا سیاست مهار جواب خواهد داد؟
رئیس جمهور سابق امریکا ریچارد نیکسون که اتفاقاً گشایش اصلی در روابط ۲ کشور را ایجاد کرد اخطار داده بود که ما با دستان خودمان یک «فرانکنشتاین» درست کرده ایم، یعنی چین به صورت عمده یک تهدید امنیتی برای امریکا تلقی می‌شود.
فکر نمی‌کنم امریکا بتواند از ظهور دوباره چین به صحنه بین الملل جلوگیری کند، ولی سعی می‌کند تا با استفاده از قدرت اقتصادی خود و راه انداختن جنگ تجاری آهنگ رشد چین را کندتر کند و همچنین چین را ملزم به ورود به معاهده‌های مربوط به سلاح‌های راهبردی کند تا از مسلح شدن بیشتر چین به سلاح‌های پیشرفته‌تر جلوگیری کند. فکر می‌کنم در آینده بازیگران اصلی در سطح بین المللی آمریکا و چین باشند.
* شیوع ویروس کرونا این نکته را یادآور شد که تهدیداتی وجود دارند که در سایه همکاری کشورها راحت تر قابل حل هستند. آیا جامعه جهانی از آسیب‌های ناشی از شیوع این ویروس درس خواهد گرفت و آیا شاهد افزایش همکاری بین المللی برای رفع تهدیدات جهانی خواهیم بود؟
در جواب این سوال باید بگویم که محتاطانه امیدوار هستم، چون معمولاً این همکاری‌ها کوتاه مدت و گذرا هستند. زمانی که تب این ویروس کشنده فروکش کند، کشورها مخصوصاً در عصر یک جانبه گرایی امروز به روال عادی خود بر خواهند گشت.
* آثار اقتصادی ناشی از ویروس کرونا بر اقتصاد جهانی چه خواهد بود؟ این موضوع چه تأثیری بر انتخابات آینده آمریکا خواهد داشت؟
تأثیرات مسلماً منفی خواهند بود چون به اقتصادهای اصلی جهان یعنی چین و امریکا صدمات بزرگی خواهد زد. سقوط بازارهای سهام از نتایج کوتاه مدت این بیماری همه گیر هستند.
موفقیت یا شکست دولت ترامپ در کنترل این بیماری می‌تواند نقش مهمی در انتخابات و رأی مردم داشته باشد. یعنی می‌تواند هم نقطه ضعفی باشد برای استفاده رقیب دمکرات وی و شاید نقطه مثبتی در کارنامه سیاست داخلی او.
فعلاً که دولت ترامپ نمره قابل قبولی نداشته و حتی در ابتدا آن را یک دروغ نامید و ادعا کرد همه چیز تحت کنترل است. ولی با افزایش فشارها دولت وی تمهیداتی را در نظر گرفته است.
* مهمترین تحولات بین المللی در طی یک سال گذشته در اروپا، آمریکا، آسیا و خاورمیانه را چه می‌دانید؟
در سطح جهانی، گسترش بیماری مرگبار کرونا، در خاورمیانه ترور ژنرال سلیمانی در ماه ژانویه و در اروپا برگزیت.
