صحنه‌گردانی «پایداری»ها در طرح مبهم «مفسد فی‌الارض» کردن همکاری‌کنندگان با دولت متخاصم
روزنامه اعتماد نوشت: در این طرح که بیشتر امضاهای پای آن را نمایندگانی نزدیک به تفکرات جبهه پایداری در مجلس تشکیل می‌دهند، «همکاری با دولت‌های متخاصم» در حکم «افساد فی‌الارض» در نظر گرفته شده است.
طرح «تشدید مجازات همکاری‌کنندگان با اقدامات کشورهای متخاصم علیه امنیت و منافع ملی» این هفته در دستور کار مجلس است؛ اما احتمالا این طرح در هفته جاری به بررسی در جلسه علنی نرسد.
- با این وجود مصادیق کشورهای متخاصم، هنوز در قانون مشخص نیست و دارای ابهامات زیادی است. این طرح تنها به افزایش مجازات پرداخته و ابهامی از شاخصه‌های «دولت متخاصم» برطرف نشده و نحوه تشخیص و استحصال آن نیز همچنان مشخص نیست. به عبارت دیگر تعریف واحدی از دولت متخاصم ارایه نشده است و همین باعث شده تا بنا به تشخیص دادگاه باشد
- .در این طرح که بیشتر امضاهای پای آن را نمایندگانی نزدیک به تفکرات جبهه پایداری در مجلس تشکیل می‌دهند، «همکاری با دولت‌های متخاصم» در حکم «افساد فی‌الارض» درنظر گرفته شده است. در ماده یک از این طرح آمده «از تاریخ تصویب این قانون، جاسوسی یا همکاری با دول متخاصم ازجمله دولت ایالات‌متحده امریکا برخلاف امنیت کشور یا منافع ملی، افساد فی‌الارض محسوب شده و مشمول مجازات مندرج در ماده (۲۸۶ ) قانون مجازات اسلامی است.» طبق ماده ۲۸۶ قانون مجازات اسلامی، مجازات این اتهام، «اعدام» است.
متخاصم دانستن امریکا مستلزم استعلام از وزارت خارجه
- در رای شعبه دیوان عالی کشور که از سوی شعبه ۳۵ دیوان عالی کشور صادر شده، درباره دولت متخاصم آمده: «با عنایت به اینکه در جهت رفع شبهه و تردید در متخاصم بودن دولت امریکا (در وضعیت فعلی و زمان وقوع بزه) که احراز این امر ازجمله ارکان شمول عمل ارتکابی متقاضی با ماده۵۰۸ قانون مجازات اسلامی مصوب سال۱۳۷۵ است، استعلام از مبادی ذیربط ازجمله از وزارت امور خارجه ضروری به نظر می‌رسد زیرا واژه دولت متخاصم در قانون مجازات اسلامی به صراحت تعریف نشده و برداشت از مفهوم این واژه به لحاظ عدم تعریف شفاف قانونی متفاوت می‌باشد.» ماده ۵۰۸ قانون مجازات اسلامی تاکید دارد: «هرکس یا گروهی با دول خارجی متخاصم به هر نحو علیه جمهوری اسلامی ایران همکاری نماید، در صورتی که محارب شناخته نشود به یک تا ده سال حبس محکوم می‌گردد.» در این قانون باز هم تعریف مشخصی از کشور متخاصم ارایه نشده است.
اول باید متخاصم تعریف شود
- در همین رابطه «نعمت احمدی» حقوقدان و استاد دانشگاه، به «اعتماد» می‌گوید: «ابتدا باید دید که متخاصم چه تعریفی دارد و تعریف شود که متخاصم چیست.» او تاکید می‌کند که «دولت متخاصم را وزارت امور خارجه باید تشخیص دهد و این وزارتخانه کشوری غیر از اسراییل که دولت شناخته نمی‌شود، امریکا و کشور دیگری را متخاصم نمی‌داند.» احمدی با اشاره به طرح مذکور که در آن آمده «دولت‌های متخاصم ازجمله امریکا»، گفت: «این موضوع یعنی دولت امریکا متخاصم شناخته شده است و مصداق عینی متخاصم معرفی شده است.» این حقوقدان با بیان اینکه «ایران و امریکا عهدنامه مودت را داشته‌اند»، افزود: «اگر تعریف عام و گسترده‌ای از کشور متخاصم شود، به ضرر خودمان کار کرده‌ایم.»
متخاصم دانستن دولت‌ها به ضرر ایران است
- او باز هم تاکید دارد که «مرجع تشخیص تخاصم بین دولت‌ها، وزارت امور خارجه است و نه نهاد دیگر.» احمدی ادامه داد: «اینکه با قانون‌گذاری یک دولت برای همیشه متخاصم نامیده شود، به خودمان ضربه زده‌ایم و این بدان معناست که با این کشور در جنگیم.» نعمت احمدی در ادامه به «اعتماد» می‌گوید: «ازسوی دیگر به سبب عضویت همزمان ایران و امریکا در سازمان‌ها و نهادهای بین‌المللی، متخاصم دانستن دولت ایالات‌متحده، باعث می‌شود که به لحاظ قانونی دیگر ایران نتواند در این نهادها و سازمان‌ها همکاری کند.» احمدی با اشاره به اینکه «مورد دیگر، اموالی است که ایران در خارج از کشور دارد»، ادامه داد: «در صورتی که دولت امریکا متخاصم شناخته شود، کلیه این اموال در کشورهای مختلف و حتی روی دریا در معرض خطر توقیف و بلوکه شدن قرار می‌گیرند.»
احکام متعددی مبنی بر عدم متخاصم بودن امریکا وجود دارد
- او با اشاره به اینکه «در دادگاه‌های انقلاب پرونده‌هایی بودند که دولت امریکا را متخاصم می‌دانستند»، افزود: «اما احکام متعددی داریم که براساس آنها، امریکا دولت متخاصم شناخته نمی‌شود. کما اینکه در گذشته هم امریکا متخاصم شناخته نمی‌شد.» این حقوقدان ادامه داد: «امریکا که مصداق عینی متخاصم شمرده شده است، بدون آنکه دوطرف درگیر جنگ باشند، متخاصم دانسته شده است.»او افزود: «نکته دیگر این است که اگر امریکا یا هر دولتی متخاصم دانسته شود، دایره جرم افزایش می‌یابد.» احمدی با بیان اینکه «با این تعریف، عملا دایره جرم، از فعل افراد به محل سکونت و شغل آنها تغییر می‌یابد»، گفت: «فردی که در سیستم بانکی یا قضایی یا هر سیستم دولتی امریکا مشغول به کار باشد را می‌توان به عنوان همکاری با دولت متخاصم امریکا تلقی کرد. همکاری با دولت متخاصم باید فعل داشته باشد؛ یعنی اصل بر شخصی بودن جرم است.»
شاید در صحن تغییر کند
- مهم‌ترین بخش این طرح، همان بخش همکاری با دولت‌های متخاصم است؛ در این بخش علاوه بر آنکه به عنوان پیش‌فرض امریکا متخاصم دانسته شده است، برای اضافه شدن کشورهای دیگر هیچ تعریف و مکانیسمی تعریف نشده است. به عبارت دیگر گرچه در موضوع دولت متخاصم همچنان تعریف روشنی مطرح نشده، اما این طرح که می‌توانست خلل و فرج این موضوع را برطرف کند، تنها به اضافه کردن مجازات بسنده شده است. البته هنگام بررسی طرح در صحن مجلس، می‌تواند به آن ماده‌ای اضافه شود یا ماده‌ای کم؛ بنابراین باید منتظر نتیجه صحن بود
